AMERICAN UNIVERSITY

(Bài 2)

Mùa học (semester) đầu tiên, tôi dậy năm thứ ba lớp Advanced Programming và năm thứ tư Special Topics. Nhận xét chung, các sinh viên rất yếu về khả năng viết program, được biết lý do, năm họ học lớp căn bản Programming với giáo sư thuộc trường đại học ở New York (SUNY Canton), các sinh viên vào phòng học qua hệ thống viễn thông Tele-conferencing nên không đạt được kết qủa. Các sinh viên đang theo học năm thứ hai lớp Computer Security có vẻ khá hơn, chịu khó học hành, các sinh viên năm thứ ba, thứ tư... cứ tưởng mình là “ghê gớm”.

Tôi nhìn vào bảng phong thần lớp “Năm thứ Hai, ban Công Nghệ Thông Tin”, có một anh sinh viên “đặc biệt” phải học lại (repeat). Anh ta vắng mặt trong buổi học đầu tiên, qua tuần thứ hai, tôi mới “túm” được anh chàng... Người học trò gầy, tóc húi cua (mốt mới!) ngồi im lặng trong lớp, có vẻ... xa lạ trước người thầy mới, bạn bè cũng mới. Tôi hỏi Elmir Hanic.

- Buổi học trước, anh đi đâu? (Where have you been?)

- ...!

- Đi học không phải là điều khó. Cố gắng bốn năm cho xong, rồi muốn làm gì thì làm... Nếu không sau này anh sẽ hối tiếc.

Anh chàng ngồi nghe, khẽ gật đầu. Những buổi học sau Elmir Hanic đều vào lớp đúng giờ, học hành rất chăm chỉ. Có hôm hai thầy trò vào lớp hơi sớm, tôi hỏi nhỏ “Thấy không! Việc học đâu có khó!”, và lần này Elmir mỉm cười, gật đầu (thực sự?).

Tôi có bề ngoài rất “khó thương”, chụp cả ngàn tấm ảnh mới coi được một tấm, nhưng trong lòng rất tốt, đặc biệt đối với học trò... Phải chăng đó là lương tâm của một người thầy trong nền đạo đức “Khổng Mạnh”. Tôi đã từng làm một anh học trò nghèo, nghèo nhất nước Mỹ... không có tấm chăn (mền) để đắp khi mùa đông đến (North Dakota State University, đầu năm 1976). Sau này khi đã chọn nghề dậy học, tôi rất lưu tâm đến học trò, những ai có hoàn cảnh khó khăn.

Khoảng đầu năm 1999, Spring semester, lúc đó tôi đã đi dậy học bán thời gian cho Collin County Community College được hai năm, ban ngày vẫn đi làm cho hãng Electronic Data Systems (EDS). Mùa học đó, trong lớp có một cô sinh viên hơi đặc biệt, ngồi trong góc và thường vắng mặt. Tuy nhiên những bài program cô ta làm rất khá, điều này đáng nghi ngờ... có thể ai đó làm bài giùm cô ta. Đến kỳ thi giữa khóa (Midterm exam), học trò phải làm bài ngay trong lớp, trước mặt tôi, học giỏi hay dở không... chối cãi được!

Chấm bài cho học trò xong, tôi lại càng ngạc nhiên hơn nữa... cô học trò ngồi trong góc, hay trốn học làm bài rất giỏi. Mọi nghi vấn trong đầu tôi tan biến, cô ta là một học trò giỏi, chỉ có điều tính nết... không được hay (vắng mặt). Rồi “may mắn” đến với cô ta, hôm đó tôi vào trường hơi sớm, vào thư viện đọc báo qua loa rồi tạt vào một văn phòng nào đó. Người ra chào hỏi tôi chính là cô học trò... cô ta cũng là một người học trò nghèo như tôi năm xưa, vừa đi học vừa phải làm việc cho nhà trường kiếm thêm chút tiền (work study).

Tôi khen cô ta học giỏi, nếu gặp chuyện khó khăn, không thể vào lớp được, cho biết tôi sẽ tìm cách giúp đỡ. Khoảng hai tuần lễ sau, cô ta cho biết không đến trường một tuần lễ vì phải đưa bà mẹ xuống Houston chữa bệnh, cần bác sĩ chuyên khoa (specialist) khám. Tôi trả lời, phải lo cho bà mẹ, nếu có thì giờ đọc bài trong chương (chapter)... trong tuần lễ cô ta không đến trường, tôi sẽ giảng bài trong chương đó.

Đến kỳ thi cuối khóa (Final exam), cô ta nộp bài sớm, bỏ trống hai câu hỏi cuối, thay vào đó hàng chữ “Tôi không làm được vì đã bán quyển sách” (học trò ở Hoa Kỳ thường bán sách khi đã học xong). Tôi “ra lệnh” cho cô học trò trở về chỗ ngồi, cho mượn quyển sách rồi tiếp tục làm bài cho xong.

Năm sau, tôi chuyển qua nghề dậy học... như định mệnh. Đầu niên học, mùa Thu (Fall semester) 1999, tôi đang đi đến lớp học trong khuôn viên trường đại học University of North Texas, chợt nghe tiếng gọi lớn... Tôi dừng lại, nhìn về hướng phát ra tiếng nói, thì ra cô học trò từ Collin County Community College... Cô ta đã thành công, học xong hai năm, chuyển sang University để học tiếp chương trình bậc Cử Nhân. Đó là một phần thưởng lớn, một niềm an ủi trong những năm theo đuổi nghề dậy học của tôi.

Cũng tại University of North Texas tôi gặp một trường hợp khác, trong lớp Data Structures. Tên người học trò là Sheaffer, tóc vàng, rất đẹp trai. Mỗi lần tôi quay lưng để viết lên bảng, anh ta lẻn ra ngoài, biến mất... và rất nhiều lần như thế! Gần đến ngày thi cuối mùa học (Final Exam), khoảng bốn giờ chiều, tôi đang ngồi trong phòng làm việc, xem lại sổ sách, nghe tiếng gõ cửa, rồi anh học trò Sheaffer bước vào. Tôi nói anh ta đóng cửa lại để được riêng tư, rồi ngồi xuống nói chuyện.

- Anh có điều gì cần gặp tôi?

- Tôi bị nhà trường cảnh cáo, nếu mùa này không tiến lên, sẽ bị cấm không cho đi học hai semester (suspend).

- Tôi là thầy của anh, tôi mong anh cũng như tất cả các học trò của tôi đều thành công. Tuy nhiên, anh không tự giúp mình, tôi có thể làm gì được? Mỗi lần tôi quay lưng viết lên bảng, quay lại... anh biến mất! Ở ngoài đời, anh làm ăn như vậy, họ tống cổ từ lâu rồi... Nhưng đây là học đường, tôi vẫn phải làm bổn phận của một người thầy... Anh gây khó khăn cho tôi suốt cả mùa học... nhưng tôi vẫn mong anh thành công.

- Tôi biết điều đó... Tôi xin lỗi!

- Nếu anh không thích tôi, không thích trường học... cũng chỉ bốn năm. Bây giờ anh không chấp nhận nếp sống học đường, làm sao ra ngoài đời anh vui được? Anh sẽ gặp nhiều bất mãn ngoài xã hội, lúc đó muốn quay trở lại học đường... đôi khi đã muộn màng! Ai cũng phải qua giai đoạn khó khăn mới có ngày vinh quang. Anh phải quyết định cuộc đời mình ngay bây giờ... chịu khó bốn năm để được hưởng bốn mươi năm.

Sau đó tôi khuyên anh ta chịu khó học, thế thôi! Mùa học sau, cũng tình cờ gặp lại Sheaffer trong khuôn viên nhà trường. Anh ta gọi tên tôi, rồi chạy lại cám ơn, việc học tiến bộ dễ dàng. Tôi khuyên Sheaffer cố gắng, với dáng dấp bề ngoài đẹp trai, thanh lịch anh ta sẽ tiến thân nhanh chóng trên đường công danh.

Sinh viên trường American University ở Bosnia không được may mắn như sinh viên Hoa Kỳ, phương tiện thiếu thốn, chỉ có một phòng thực tập computer dành riêng cho các lớp học Information Technology, khi nào không có lớp các sinh viên khác mới được vào. Sách vở cũng vậy, phải qua những nhà xuất bản bên Ăng Lê (UK), đôi khi lớp học đã bắt đầu hai, ba tuần lễ, sách vở đặt mua mới đến trường.

Năm ngoái, trong trường có hội Computer (Information Technology Club) do Dr. Lombardi trông nom, năm nay ông ta đã trở về Hoa Kỳ. Các sinh viên thích học hỏi, yêu cầu tôi thay giáo sư Lombardi. Tôi tổ chức lại hội Computer theo khuôn mẫu Hoa Kỳ, bầu một sinh viên làm Chủ Tịch (President). Các hội (club) sinh viên Hoa Kỳ thường họp mỗi tháng một lần, hội IT ở Bosnia nặng về chuyện học hành, nên họp hàng tuần để học hỏi thêm về programming. Thầy trò IT được nhà trường cho xử dụng phòng computer mỗi tối thứ Hai sau 6 giờ chiều.

Mỗi thứ Hai, tôi ra về sớm, ăn uống qua loa, xem tin tức đài CNN, rồi đến trường kèm thêm programming cho các sinh viên IT. Buổi họp đầu tiên, trời mưa lâm râm nhưng vẫn có khoảng bẩy sinh viên đến trường. Tất cả đều vui vẻ, hấp thụ được nhiều, có lẽ vì không phải lo bị điểm thấp. Đến 7 giờ rưỡi, nhân viên dọn dẹp văn phòng bắt đầu vào nên tôi “tuyên bố” buổi họp kết thúc rồi ấn định giờ họp từ 6 giờ chiều đến 7 giờ 30. Bên ngoài trời vẫn còn mưa lâm râm, tôi đang che dù, rảo bước về nhà bỗng nghe tiếng xe thắng lại rồi một anh học trò thò đầu ra cửa “Professor, ông cần đưa về không?” (You want a lift?). Tôi cám ơn, trả lời nhà gần trường.

Hai tuần trước kỳ thi giữa khoá (midterm exam), phòng “Trợ Huấn” gửi email cho tất cả các giáo sư, yêu cầu cho biết thời khoá biểu thi cử, để họ xắp xếp cho nhân viên (giám thị) vào phòng thi, phụ với giáo sư “coi thi”. Ở Hoa Kỳ, chuyện này tùy theo giáo sư, ông ta hoàn toàn quyết định chuyện thi cử. Những năm dậy cho University of Texas at Dallas (UTD), tôi thường nhờ anh chàng sinh viên bậc cao học “Trợ Giáo” (Teaching Assistant) vào phòng coi thi rồi đem bài về nhà chấm, sau đó gửi kết qủa cho tôi ghi vào sổ điểm. University of North Texas (UNT) có lớp Giới Thiệu về Programming rất đông học trò, trên 150 người nên tôi phải kéo theo vào lớp hai sinh viên cao học để phụ giúp việc thi cử, chấm bài, v.v...

Hôm thi lớp Advanced Programming cho năm thứ ba, tôi được tăng cường Sanja từ phòng Academic Affairs vào coi thi. Cô này nói tiếng Anh khá nhất, thẳng tính, làm việc rất tốt. Người Đẹp hình như chưa chồng nên “khó khăn”, đi vòng vòng trong lớp, lên tiếng cảnh cáo, không cho nói chuyện trong lúc làm bài thi... trong khi đó, tôi đứng dựa tường... khoanh tay! Lúc gần hết giờ, đã có nhiều người nộp bài, chợt Sanja dừng lại chỗ một anh học trò, nói nhỏ vài câu gì đó rồi bước đi chỗ khác, nhưng rồi quay lại... Lần này người đẹp nói lớn tiếng bằng tiếng Bosnia, anh chàng sinh viên cũng “sửng cồ” nói lại. Cả lớp im lặng, các sinh viên khác quay đầu nhìn rồi lại cúi xuống tiếp tục làm bài... Tôi chẳng hiểu họ nói với nhau chuyện gì... nhưng cũng “dựng tóc gáy”! Làm gì... dữ vậy... Người đẹp!

Sau khi tất cả học trò đã nộp bài, rời khỏi phòng, Sanja bước lại chỗ tôi, trước hết xin lỗi vì nói tiếng Bosnia, nhưng cho biết cô ta làm như vậy để “cảnh cáo” cả lớp (nói tiếng Bosnia để tất cả hiểu rõ). Sau đó cô ta lấy bài làm của anh chàng sinh viên “vô kỷ luật” ra nói với tôi “Anh này quay phim bằng cel-phone. Tôi đã bảo phải tắt cel-phone đi nhưng anh ta không nghe lời. Tôi đề nghị cho zero, đuổi học. Tôi không thích gian lận...” Năm tôi dậy cho trường Royal Melbourne Institute of Technology ở Việt Nam, học trò “ngán” cô thư ký tên Duyên hơn tôi. Cũng như Sanja, cả hai cô đều “chửa chồng”, Duyên trẻ trung, xinh xắn và dễ thương hơn nhiều.

Hôm thứ Ba 16 tháng Mười Một, theo lịch riêng của người Bosnia theo đạo Hồi (Muslim), cả trường được nghỉ lễ Kurban Eid. Thành phố Tuzla, Sarajevo nằm trong khu vực (có thể sánh với tỉnh) có đông người theo đạo Hồi nên tổ chức mừng lễ. Những nơi khác như Banja Luka lại không được nghỉ, những ai có lớp ở Banja Luka vẫn phải đi dậy học như thường. Điều này cho thấy... vùng Balkan (bao gồm các quốc gia nơi đông nam Âu châu, đối diện với Italy qua biển Adrian) vẫn còn nhiều rắc rối.

Lễ Eid, tiếng Ả Rập là Id ul-Adha (‘Īdu l-’Aḍḥā - عيد الأضحى‎) là ngày Hội Tế Thần (Festival of Sacrifice), ghi nhớ ngày thánh Abraham (Ibrahim) chấp nhận “hy sinh” người con trai đầu Ishmael (Isma’il) tuân theo lệnh của đấng Allah (đấng Tối Cao của Hồi giáo). Đó cũng là ngày đánh dấu kết thúc chuyến đi hành hương, và tạ ơn Thượng Đế. Trong lễ hội này, những gia đình giầu có thường giết gia súc, dê, cừu, lạc đà, lấy thịt ban phát cho người nghèo.

Trong vùng trung đông, đặc biệt Saudi Arabia, người Ả Rập tổ chức lớn hơn nhiều, gấp ngàn lần. Ngày lễ Kurban Eid tiếp theo lễ Hajj, lễ hành hương của các người theo đạo Hồi trên khắp thế giới đến thánh điạ La Mecca ở Saudi Arabia. Đài tin tức CNN chiếu đi chiếu lại khung cảnh những người đi hành hương đến La Mecca, đông nghẹt người và những con lạc đà bị nhốt để “tế thần”, như những con gà Tây để ăn trong dịp lễ Thanksgiving và Noel ở Hoa Kỳ.

Theo truyền thuyết Hồi giáo, khoảng 4000 năm trước, khu vực thung lũng Mecca (bây giờ thuộc về Saudi Arabia) là một vùng đất khô cằn, sỏi đá, không có người. Theo kinh Hồi giáo, nhà Tiên Tri (prophet) Abraham (tiếng Ả Rập là Ibrahim) đưa bà vợ Hagar người Ai Cập và Ishmael, đứa con trai duy nhất (lúc đó) từ Canaan (vùng Palestine) đi Arabia, theo lệnh Thượng Đế.

Khi Abraham sửa soạn quay trở về Canaan, bà vợ Hagar hỏi “Có phải Thượng Đế (Allah) ra lệnh cho ông, bỏ mẹ con tôi ở đây không?”. Ông ta trả lời “Đúng thế! Thượng Đế ra lệnh”. Hagar nói “Như vậy Thượng Đế cũng không quên mẹ con tôi. Ông cứ đi!”. Mặc dầu Abraham đã dự trữ rất nhiều thức ăn và nước uống (sa mạc) cho hai mẹ con Hagar và Ishmael, nhưng cạn đi nhanh chóng. Chỉ được vài hôm, hai mẹ con bị cơn đói khát hành hạ.

Theo truyền thuyết Hồi giáo, Hagar đã chạy lên chạy xuống giữa hai ngọn đồi Al Safa, Al Marwah bẩy lần, tìm nước uống trong tuyệt vọng. Cuối cùng bà ta gục ngã bên cạnh đứa con vẫn còn nằm trong nôi Ishmael, cầu nguyện. Nhiệm mầu thay, từ trong lòng đất một giòng suối phun nước lên ngay dưới chân đứa bé Ishmael. Những truyền thuyết khác cho rằng Thiên Thần Gabriel (Jibril) đập mạnh xuống đất làm cho nước chảy mạnh hơn. Nguồn cung cấp nước này được đặt tên là giếng Zamzam, Hagar đổi nước uống cho những người du mục đi ngang qua lấy thực phẩm, vật dụng. Vài năm sau, Thượng Đế cho phép Abraham quay trở về thăm vợ con, ông ta ngạc nhiên, hai mẹ con sống rất sung túc.

Sau đó, Abraham được lệnh xây một ngôi đền để thờ Thượng Đế nằm đối diện giếng Zamzam của Hagar. Hai cha con Abraham, Ishmael xây ngôi đền nhỏ bằng đá đặt tên là Kaaba, làm nơi tụ họp những người có cùng đức tin nơi đấng Allah. Thêm vài năm trôi qua, Ishmael được phong thánh (prophethood). Và nhiều thế kỷ sau, Mecca biến vùng sa mạc cằn cỗi thành một vùng đất trù phú, trung tâm thương mại, mua bán, đổi chác nhờ vào giếng Zazam. Riêng Mecca được coi như Thánh Điạ của người theo đạo Hồi. (chuyện Abraham “tế thần” người con trai duy nhất Ishmael là do Thượng Đế muốn thử thách đức tin của hai cha con... xin ngừng, không đi sâu vào chi tiết).

Có thể nói, vùng đất Trung Đông là nơi phát xuất, hội tụ của những tôn giáo lớn. Do Thái giáo (Judaism), Tin Lành (Christianity), và Hồi giáo (Islam), đôi khi được gọi chung là “Tôn Giáo của Abraham” (Abrahamic religions) vì vai trò quan trọng của Thánh Abraham trong kinh thánh của cả ba tôn giáo.

Abraham, (Hebrew: אַבְרָהָם, Modern Avraham Tiberian ʼAḇrāhām, Arabic: إبراهيم‎, Ibrāhīm, ʼAbrəham, Greek: Aβραάμ) là Tổ Phụ (Patriarch) của người Israelites, Ishmaelites, Edomites, Midianites (Do Thái, Ả Rập...) theo trong bộ sách “Book of Genesis”. Truyền thống đạo Do Thái và trong kinh Qur’an của Hồi giáo, đều gọi Abraham là “Cha của chúng ta”. Người Do Thái, người theo đạo Chistian, đạo Hồi đều cho rằng Abraham là “Tổ Phụ” của người Do Thái (people of Israel). Đối với người Do Thái và Christian, họ tự xưng là con cháu của Isaac và Sarah (Isaac là người con trai thứ hai của Abraham, em của Ishmael). Đối với người theo đạo Hồi, Abraham là nhà Tiên Tri (Prophet) Islam, bậc cha ông của Muhammad qua người con trai đầu lòng Ishmael.

Theo trong kinh thánh, Abraham thuộc vào thế hệ thứ mười từ đời Noah (thời đại Hồng Thủy), và thế hệ thứ hai mươi kể từ ông Adam (Adam & Eva). Tên đầu tiên của ông ta là Abram, con của ông Terah. Abraham có hai anh em trai Nahor và Haran, người vợ tên là Sarah, có người cháu tên là Lot (con trai của người em Haran, tiếng Hebrew: לוֹט, Modern Lot Tiberian Lôṭ; "veil"; "hidden, covered"). Lot là một nhân vật trong kinh thánh cổ Hebrew của người Do Thái, đưa gia đình trốn đi khỏi Vương Quốc Sodom. Bà vợ quay lại nhìn và bị biến thành một cột muối. Abraham sống ở nhà nơi Haran, được Thượng Đế chọn, gửi đi cai quản vùng đất Canaan (ngày nay là Do Thái, Palestine, kéo dài lên Li Băng - Lebanon).

Được nghỉ một ngày không phải đến trường, tôi rủ ông bạn Ken, cùng với bà Karen Campbell dậy Anh Văn đi đến khu phố cổ Centar ăn trưa. Ngoài đường vắng vẻ hơn ngày thường, có lẽ người dân Bosnia đang đi lễ hoặc tụ họp làm lễ... đâu đó. Khu phố cổ cũng vắng hơn những lần trước đến, tuy nhiên các nhà hàng vẫn đông khách, chúng tôi vào một tiệm ăn có bàn ghế bầy ra vỉa hè. Nơi đất khách quê người, ngày lễ đến với chúng tôi cũng... lặng lẽ. Lúc đi bộ về gần đến nhà, tôi thấy có chiếc xe hơi đậu lại cho hai người đàn ông bước xuống. Họ vừa mới “ăn nhậu” ở đâu đó, và trên tay mỗi người là một bao nylon lớn, bên trong chứa thịt vẫn còn tươi mầu đỏ. Theo tục lệ ngày lễ, họ giết cừu, dê chia thịt cho bạn bè, người nghèo...

American University in BiH

Information Technology

Dec 15, 2010

vđh