Lễ Kỷ Niệm Đệ Tứ Chu Niên Thành Lập

Tượng Đài Ghi Ơn và Tưởng Nhớ

Những Người Chiến Sĩ

Việt Nam Cộng Hòa & Đồng Minh

Hoàng Minh Thúy

(Tạp chí Xây Dựng – Năm thứ 35 – Số 887 – phát hành ngày 14-4-2018 tại Houston – Texas)

Những ai đã chết vì sông núi

Sẽ sống muôn đời với núi sông (tác giả?)

* * *

Cuối tháng 3, 2018. Thời tiết của thành phố Houston khá đẹp, nắng Xuân ngập tràn thành phố. Houston không nắng, không mưa. Chỉ hiu hiu gío cho vừa nhớ thương.

Nhớ thương ai, có…ai mà biết được! Bởi vì, nó chỉ nằm ở đâu đó, trong một góc khuất của trái tim, nó lẩn khuất, nó ray rứt trong tâm tư khi nhớ đến tháng 3 lui quân, tháng 4 gảy súng của những người đã hy sinh trong chiến cuộc, trong nhiều năm chiến đấu giành tự do, độc lập cho miền Nam VN.

Sau ngày 30 tháng 4, 1975, vì thế lực của đại cường, người lính bị bó tay, vì bị cắt quân viện nên thiếu súng đạn, để ngậm ngùi than khóc cho số phận nghiệt ngã của một tuổi trẻ VN:

30 tháng 4 ta ôm mặt khóc

Bên cầu Saigon, cạnh phố Hùng Vương (Trạch Gầm).

Từ đó là những ngày cười đau khóc hận trong lòng dân chúng miền Nam. Từ đó là trại tù cải tạo, đổi tiền, đày vợ con lính đi vùng kinh tế mới…Từ đó là những ngày khoai độn cơm, con mất cha, vợ mất chồng. Từ đó, có những con thuyền bé nhỏ lầm lủi ra khơi, khởi đầu cho những trang sử đau thương của người Việt tị nạn CS viết bằng máu, nước mắt, tang tóc, chia lìa…

Đến nay, năm 2018. Thời gian quá dài, đã hơn 40 năm! Vậy mà tại sao cái đau vẫn tươm mũ, âm ỉ? Tại sao nó không chịu kéo da non, không thể nào biến thành sẹo? Nó gặm nhắm trong tim người tị nạn, nó theo suốt đáy mồ với những cái chết tức tủi của cha, của em, của chị trên con đường vượt thoát…

Bởi lý do này, mà sau khi yên nơi ấm chỗ, những người con, em, vợ, bạn của Lính v.v. đã quần tụ, thành lập hội đoàn, để cùng nhắc cho nhau bổn phận phải làm.

Từ đó, tại các nơi có đông cộng đồng người Mỹ gốc Việt tị nạn CS sinh cơ lập nghiệp, nhiều khu Tượng Đài chiến sĩ Việt-Mỹ đã được thành lập, nhằm mục đích để ghi công người lính VNCH và những chiến sĩ Đồng Minh, để tưởng nhớ đến sự hy sinh oai hùng của họ, trong cuộc chiến Quốc Cộng kéo dài 20 năm.

Cách đây mấy năm, lại có thêm một Tượng Đài vừa thành lập.

* * *

Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ tại Austin, Texas trang trọng làm Lễ Kỷ Niệm Lần Thứ 4.

Tại Houston, ngoài Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ trên đường Bellaire, khu tượng đài lịch sử thứ hai này, rất may mắn vì được nằm trong thủ phủ Austin, trong khu toà nhà Quốc Hội của tiểu bang Texas.

Có đồng hương phương xa cho rằng, nó được phép nằm trong khu vực này, vì nhờ có ông Dân Biểu gốc Việt (Hubert Võ) vận động. Có người nói rằng, nhờ những người lính Đồng Minh Hoa Kỳ đã không quên chiến trường mà họ đã gửi lại máu, xương, da thịt (cựu chiến binh TQLC/Hoa Kỳ, ông Patrick Reilly, đã mất 1 chân trên chiến trường miền Nam).

Hai vị này, kẻ là người Mỹ (Patrick Reilly), người là dân Mỹ gốc Việt (Nha sĩ Nguyễn văn Diệu), đã cùng nhau tích cực vận động tài lực của chánh giới Hoa Kỳ tiểu bang Texas và nhiều cựu quân nhân gốc Việt đang có mặt trong các hội đoàn Quân đội, các cơ quan truyền thông, truyền hình Việt đang sinh hoạt trong vùng Texas yểm trợ. Cuối cùng, các thành viên trong Ban Vận Động Xây Dựng Tượng Đài đã có ngân khoản thực hiện, rồi hoàn tất thủ tục rất nhiêu khê trên nhiều phương diện. Công tác không được tiến hành suông sẻ, thuận lợi, vì vấn đề tài chánh. Có lúc cộng đồng Mỹ gốc Việt phải biểu tình, mới có thể giữ được hình ảnh người Lính VNCH nằm trên tượng đài, cạnh các chiến sĩ Đồng Minh (nhiều sắc dân), chứ không phải là biểu tượng người lính Á Châu (Asian). (Xin đọc bài chi tiết của Việt Báo Online (12/3/2015) có trích đăng trong số báo này).

Cuối cùng, với sự nỗ lực của Nha sĩ Nguyễn văn Diệu và các bạn đồng chí hướng, Mỹ cũng như Việt - năm 2015 - Tượng đài tại Austin, được khánh thành trong niềm vui òa vỡ của dân Việt tị nạn, vì người lính BĐQ ôm cây súng phóng lựu M79 đã có mặt trên Tượng đài này.

Niềm vui lan toả khắp nơi trên thế giới, chứ không phải chỉ nằm trong vùng tiểu bang Texas.

Chánh nghĩa VNCH, sự hy sinh máu xương của người lính đã được công nhận. Do vậy, bài tường trình này như một vòng nguyệt quế xin tặng cho những ai vì đất nước mà quên mình, cho những ai đã bỏ công sức, tiền bạc để thực hiện Tượng đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ tại Austin, Texas, để làm biểu tượng cho người Việt tị nạn CS.

***

Để kỷ niệm 4 năm ngày thành lập, với sự góp tay của một số hội đòan Quân đội, Nha sĩ Nguyễn văn Dịêu và cựu quân nhân TQLC Patrick Reilly, đã đưa một phái đoàn hơn 100 người lên thủ phủ Austin (cách Houston khoảng 2 tiếng rưỡi lái xe), để tổ chức nghi thức tưởng niệm.

Tại Houston, các hội trưởng Hội Đoàn Quân Đội như: Hội Thủ Đức (Hà Nhật Tân), Hội BĐQ (Đặng Hưng Vượng), Biệt Cách 81 LLĐB (Nguyễn văn Đại), Thủy Quân Lục Chiến (Lưu văn Phán), Mũ Đỏ (Võ văn Châu), Cảnh Sát QG (Phạm văn Nhân)… cùng một số thành viên của Hội, cựu Chủ Tịch CĐ Nguyễn văn Nam, đồng hương trong vùng, đã lên 2 xe bus khởi hành (tập trung tại khu thương mại Hồng Kông 4) lúc 7 giờ sáng.

Từ các vùng lân cận như Dallas, San Antonio.. các chi hội cũng có người tới tham dự. Cũng có người lái xe nhà thẳng tiến Austin. (khoảng 2 tiếng rưỡi).

Phái đoàn được cung cấp thức ăn sáng, ăn trưa, di chuyển miễn phí. BTC đã được sự yểm trợ của: Biocare Pharmacy, Lee Sandwiches, nhà hàng Kim Sơn, nhà hàng Hải Cảng, chợ Mỹ Hoa, chợ Tân Bình, Greater vision, Alan Home, Sunrise Dental Lab, NXCESS Motocars, cùng một số cá nhân..)..

* * *

Chương trình Kỷ Niệm Lần Thứ 4 khai mạc lúc 12 giờ trưa, trưa Thứ 7, ngày 31 tháng 3, 2017 với:

-MC tổng quát: CSQG Phạm văn Nhân,

-Lễ chào cờ Mỹ Việt (Mũ Xanh Bùi Ngọc Tuyền và TQLC Lưu văn Phán), Phút mặc niệm

-Diễn văn chào mừng của trưởng ban tổ chức (Nha Sĩ Nguyễn văn Diệu),

- Đặt 03 vòng hoa lên Tượng đài,

-Vinh danh các hội đoàn quân đội VNCH,

-Phát biểu của quan khách

-Dân Biểu Hubert Võ tặng bảng Tuyên Dương cho các vị có công trong việc thành lập Tượng đài,

-Kết thúc là phần ảo thuật (Nha sĩ Diệu trình diễn).

Kết Luận:

Thứ Bảy 31 tháng 3, Houston đang rơi vào ngày lễ Phục Sinh, thời tiết khá đẹp, lại có nhiều sinh hoạt được tổ chức trong vùng, nhất là có sự hiện diện của ca nhạc sĩ đấu tranh Việt Khang từ Cali sang Houston ra mắt (từ 7 đến 11 giờ đêm trong khu Thương mại Hồng Kông 4), để cảm tạ đồng hương, cho nên sĩ số người đi Austin kỳ này không đông đảo như các kỳ trước. Tuy vậy, khách tham dự nhất là các cựu quân nhân QL/VNCH đều cảm thấy hài lòng, vì BTC đã cho họ tìm được cảm giác ấm áp của tình chiến hữu, vì họ biết rằng, sự hy sinh tuổi trẻ, xương máu của đồng đội luôn được đồng bào ghi nhớ.

Người lính đã nằm xuống, sẽ thảnh thơi nơi cõi vĩnh hằng.

Kẻ sống sót, cảm nhận được sự yêu thương, trân trọng của tình đồng bào. Làm sao quên được tháng 3 lui quân, tháng 4 tan hàng, tháng 5 tù tội…Tất cả các mốc đau thương này, hình như đang kết tụ trên từng khuôn mặt các bức tượng của người lính VNCH, nằm trên các Tượng đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ ở hải ngọai. Biểu tượng này ngầm nhắc nhở con cháu đời sau (bây giờ nói tiếng Anh giỏi hơn tiếng Việt) phải biết ơn một tập thể cha, ông.. đã hy sinh cho các bạn trẻ được sống, để hôm nay bạn được bơi lội trong vùng trời tự do, no ấm, nhân quyền…

Cũng mong ước các bạn trẻ may mắn sống trên xứ người, khi có dịp đi qua các Tượng đài Chiến Sĩ, hãy dành một chút thời gian để tâm tư lắng đọng, hồi tưởng về quá khứ, để cùng nhau làm một cái gì đó, trong khả năng của bạn, hầu có thể thay đổi vận mệnh của dân tộc Việt:

Xin được thắp nén hương tâm lắng đọng

Đứng chào nghiêm đưa tiễn những anh linh

Sử oai hùng ghi đậm dạ trung trinh

Người chiến sĩ Cộng Hòa – dân nước Việt (Hòang Dũng)

Đó chính là nguyện vọng của những bậc cha-anh-chú-bác đã bỏ nhiều công sức, tiền bạc, để xây dựng các Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ đang hiện hữu trên nhiều địa phương ở hải ngọai. Tất cả các hình ảnh này để xiển dương chánh nghĩa Quốc Gia, nhắc nhở nguyên do nào các bạn có mặt ở hải ngoại và đừng quên đồng bào của chúng ta, đang thoi thóp trong một chế độ không có nhân quyền:

Thức dậy đi hỡi hồn thiêng sông núi

Gío Nam Quan xô sóng Bạch Đằng

Nửa đêm không bóng người bên suối

Sao tiếng gươm mài vẫn dưới trăng

(Trần Trung Đạo)

Diễn văn khai mạc của BS. Diệu, TB Tổ Chức:

Kính Thưa Quí Vị,

DB Hubert Võ, Mr. Patrick Reilly, Commissioner Rob Kyker, Đại Tá Fred Glazier, Đại Tá Nguyễn Văn Nam, Các Chiến Sĩ Việt Nam Cộng Hoà, và giới truyền thanh, truyền hình và báo chí.

Năm nay là Đệ Tứ Chu Niên Tượng Đài Chiến Sĩ Việt-Mỹ nầy. Tôi cảm thấy thật xúc động vì quí vị đã bày tỏ sự tiếp nhận tượng đài nầy một cách nghiêm trọng hơn. Nhờ đó mà sự hy sinh vô bờ bến của các Chiến Sĩ Việt-Mỹ cho chính nghĩa không bị lãng quên (Your sacrifice will not be in vain). DB Hubert Võ đã viết trong những bảng tuyên dương thế nầy, “A Vietnamese soldier alongside four American infantrymen in action, forming the Vietnam Veterans Monument on the Texas State Capitol grounds.” Và đây cũng đã là ước nguyện của 10,400 Vietnamese Signatures ký tên để gởi thỉnh nguyện thư lên Thống đốc Rick Perry.

Hôm nay, một lần nữa, quí vị hãy tận mắt nhìn thấy một người lính Biệt Động Quân đơn lẽ ngồi với khẩu súng M79. Quí vị hãy nhìn kỹ một mãnh băng vết thương trên đầu anh (và cái nón sắt của anh bây giờ ở đâu?). Đây cũng là cách diễn tả cuối cùng trong hồ sơ xây dựng tượng đài nầy, “The five figures will represent an ARVN Ranger who is wounded being given medical attention by a black American medic. In addition there will be an American-Indian radioman, a Hispanic sniper, and a Caucasian grunt.” (DB Hubert Võ là một trong những tác giả của Nghị Quyết Việt Nam War Veterans Monument Concurrent Resolution H.C.R. No. 36)

Trong chốc lác nữa đây quí vị sẽ được thưởng thức một màn ảo thuật cờ Xanh Đỏ Trắng và cờ Vàng mà người Mỹ và các anh đã tận tụy cả đời phục vụ và hy sinh. DB Hubert Võ cũng đóng góp vào đó bằng Nghị Quyết Resolution 258.

Những năm trước chúng ta đã tuyên dương các Hiệu Kỳ Cảnh Sát Quốc Gia, Thủy Quân Lục Chiến, Biệt Động Quân, Nhẩy Dù. Năm nay 2018, chúng ta tuyên dương thêm Hiệu Kỳ Lực Lượng Đặc Biệt và Liên Đoàn 81 Biệt Cách Dù để tô điểm cho tượng đài nầy thêm huy hoàng.

Tôi cũng xin cảm tạ các nhà bảo trợ sau đây: Chợ Mỹ Hoa, Biocare Pharmacy, Chợ Tân Bình, Chợ Hong Kong City Mall, Nhà Hàng Kim Son, NXCESS Motorcars, Lee’s Sandwiches, Sunrise Dental Lab, Greater Vision, Nhà Hàng Hải Cảng, Các Cơ Quan Truyền Thông: SGN TV, AB TV, VAN TV, BYN TV, VIETV, Saigon Radio Houston, Báo Xây Dựng, Thời Báo, Báo Trẻ Magazine, Việt Báo, và tất cả quí vị tham dự hôm nay. Xin chúc quí vị một ngày vui.

(Photo by: Tony Nguyễn)

(Trích Việt Báo Online 12-3-2015)

Tượng Người Lính VNCH

& Patrick Reilly

Tác giả: Lê Nguyễn Hằng & Nguyễn Thạch Hãn

Tác giả đã nhận giải Danh Dự Viết Về Nước Mỹ 2014. Bà là một cây bút nữ, cư dân San Jose, có viết chung với Nguyễn Thạch Hãn bài “Dòng Sông Êm Đềm”, một chuyện tình tuổi nhỏ thất lạc nhiều năm, tìm lại được nhau trên đất Mỹ nhờ các sinh hoạt hội đoàn, họp mặt đồng hương. Sau đây là bài mới do hai tác giả cùng viết. Bản anh ngữ của bài viết sẽ được phổ biến trên Việt Báo online trong những ngày sắp tới.

* * *

Chiến tranh Việt Nam, đối với đa số người Mỹ, là một cuộc chiến không được dân chúng ủng hộ. Một số sinh viên và những người khuynh tả đã tổ chức những cuộc biểu tình rầm rộ chống cuộc chiến này bắt đầu từ năm 1965. Nhiều người cho rằng đây là một cuộc chiến không vinh dự của một người mạnh ăn hiếp kẻ yếu. Chính phủ Hoa Kỳ xen vào nội bộ nước Việt Nam và tiêu dùng quá nhiều tiền của ngân quỹ quốc gia. Nó đã trở thành một vết hằn xấu xa trong tiềm thức của người Mỹ cần phải gột xóa hẳn đi.

Cuộc chiến tranh ấy đã chấm dứt khi người lính Mỹ cuối cùng rút ra khỏi Việt Nam. Quân nhân Hoa Kỳ trở về đã không được đón tiếp và tuyên dương như cha anh của họ đã tham dự trong các cuộc chiến khác, như thời Đệ Nhất, Đệ Nhị Thế Chiến. Không những thế, nhiều cựu chiến binh Hoa Kỳ trở về đã phải dấu diếm chuyện mình đã chiến đấu ở Việt Nam để tránh khỏi bị hàng xóm, bằng hữu dè bỉu và nhìn với ánh mắt khinh khi. Tệ hơn nữa, đôi khi họ còn bị gọi là “killer” ngay trên đất nước của mình. Nhưng không phải mọi người lính hồi hương đều chấp nhận sự chấm dứt ấy. Patrick Reilly, một cựu Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ, anh nói: “Chừng nào đảng Cộng Sản còn cai trị đất nước Việt Nam, thì cuộc chiến ấy đối với tôi vẫn chưa chấm dứt.” Patrick Reilly đã từng chiến đấu ở chiến trường Việt Nam và một phần thân thể của anh đã bị thương tổn trên mảnh đất ấy, cho nên anh không muốn sự hy sinh của bản thân mình trở thành vô nghĩa.

Trong ngày khánh thành Tượng Đài Chiến Sĩ Chiến Tranh Việt Nam tại Thủ phủ Texas, Thống Đốc Rick Perry phát biểu: “Nước Mỹ đã đưa anh em đến chiến trường Việt Nam, hôm nay chúng tôi chào đón anh em trở về nhà.” Cũng trong ngày ấy Patrick Reilly dõng dạc nói trước một số đông quan khách và đồng bào Việt Nam tham dự: “Chiến đấu trên chiến trường Việt Nam là một nhiệm vụ cao cả của quân nhân Hoa Kỳ. Chúng tôi rất hãnh diện đã giữ cho người dân Miền Nam Việt Nam được sống trong Tự Do và Thịnh Vượng trong gần 20 năm”.

Tôi đã gặp Patrick và thấy anh là một người bộc trực và đầy nhiệt huyết, khi nghĩ điều gì là đúng, anh sẽ theo đuổi cho tới cùng. Thấy cái gì sai, anh sẽ tranh đấu quyết liệt để sửa đổi lại. Tôi hỏi Patrick: “Cơ duyên nào đưa anh đến với cộng đồng người Việt?” Anh từ tốn nói:

-Cha tôi là một quân nhân, cho nên tôi đã theo gia đình dời chỗ ở thường xuyên. Thuở nhỏ sống bên Phi Luật Tân một thời gian khá lâu. Năm 1956, tôi mới lên 8. Một hôm đang chờ đợi trong bến cảng San Francisco để đáp chuyến tàu U.S.S. Sultan đi Phi Luật Tân, tôi tình cờ gặp mấy người lính có khuôn mặt Á Châu đi trên đường, tôi lại làm quen và tưởng họ là người Phi, hóa ra là người Việt Nam, đang được huấn luyện ở một quân trường nào đó trên đất Mỹ. Họ đối đãi tôi rất tử tế và mua thức ăn cho tôi. Đó là lần đầu tiên tôi gặp và có ấn tượng rất tốt về người Việt Nam. Hơn 10 năm sau cũng con tàu ấy đưa tôi đến Việt Nam. Năm 1967, tôi 19 tuổi, vừa tốt nghiệp trung học và theo chân cha tôi, đăng vào lính Thủy Quân Lục Chiến. Sau khi huấn luyện căn bản, đơn vị tôi được đưa sang Đà Nẵng, một tỉnh miền Trung của Việt Nam, từ đó theo xe tiếp tế về căn cứ. Tôi còn nhớ rất rõ, người ta phát cho tôi một cây súng mà báng súng vẫn còn dính vết máu của ai đó. Chúng tôi chỉ được bắn điều chỉnh sơ sài và thế là đã phải sẵn sàng đi hành quân. Cuộc tổng công kích Tết Mậu Thân, đơn vị tôi đụng nặng, nhiều người chết, trong đó có cả ông Đại Đội Trưởng và một chiến hữu rất thân với tôi, còn tôi thì bị thương. Từ đó, tôi không còn có thể đi lại bình thường với cái chân bên phải nữa. Giải ngũ trở về Mỹ. Sau đó, tôi giúp quân đội Do Thái và chính trên đất Do Thái tôi lại bị thương chân trái bởi mìn bẫy. Quân Đội Mỹ đã cho tôi hưởng quy chế thương binh vì cả hai chân đều bất khiển dụng. Vào năm 1988, tôi cũng giúp kháng chiến quân Việt Nam đặt căn cứ bên Cambodia để chống lại nhà cầm quyền Cộng Sản Việt Nam.

Tôi ngạc nhiên hết sức, hỏi lại anh:

-Với đôi chân thương tật nặng như vậy sao?

Anh đã không ngần ngại trả lời:

- Đúng vậy.

- Anh thật là một người can đảm và hy sinh hết mình cho chính nghĩa. Tôi nghe nói anh có tham gia Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài Cựu Chiến Binh Việt Nam?

- Vâng. Nhiều hội đoàn cựu quân nhân ở Texas đã vận động với quốc hội Tiểu Bang trong một thời gian khá lâu, để thành lập một tượng đài hầu vinh danh tất cả cựu quân nhân của Texas đã tham chiến tại Việt Nam. Mục đích của Tượng Đài Cựu Chiến Binh Chiến Tranh Việt Nam tại khuôn viên dinh thự Capitol Texas (The Capitol of Texas Vietnam War Veterans Monument) là để công nhận sự hy sinh và để cố gắng xoa dịu vết thương đã hằn sâu trong tâm hồn của cả dân tộc. Sự công nhận chứ không tranh dành quyền lợi là động lực của Tiểu Bang Texas để hoàn thành xây dựng tượng đài. Quang minh chính đại không che dấu, không tự tôn và đầy thiện chí. Tượng đài này là một dự án dành cho cựu chiến binh và dân chúng của Tiểu Bang. Đó không phải là tài sản của một vài người, càng không phải là một cơ hội để đánh bóng thành tích một cá nhân nào. Sự nỗ lực của quần chúng được góp sức bởi những người muốn chân thành tri ơn và cảm nhận sự hy sinh của những cựu quân nhân. Tượng đài là một biểu tượng để các thế hệ sau này hiểu được thời trai trẻ, sự âu lo, cũng như sự đa dạng về nghề nghiệp và văn hóa của chúng tôi. Chúng tôi, một thời từng là những thanh niên đầy lý tưởng với sứ mạng tranh đấu cho tự do dân chủ bằng khối óc thuần khiết và chân thật. Chúng tôi đã tiếp nhận ngọn đuốc của cha ông chúng tôi với niềm tự hào. Tượng Đài Cựu Chiến Binh Texas sẽ nói lên muôn triệu lời hàng trăm năm sau cho hằng triệu người nghe. Sự hy sinh của chúng tôi đã không vô ích và nhiệm vụ cao cả không bị quên lãng, đó sẽ là một di sản để đời.

- Có lần anh nói đây là Tượng Đài chứ không phải là Đài Tưởng Niệm. Khác nhau ra sao?

- Một trong những điều lầm lẫn cho rằng đây là Đài Tưởng Niệm Chiến Sĩ Trận Vong. Không phải là Đài Tưởng Niệm (Memorial) mà là Tượng Đài (Monument). Đài Tưởng Niệm (Memorial) chỉ vinh danh chiến sĩ đã bỏ mình nơi trận chiến, trong khi đó Tượng Đài Chiến Sĩ (Monument) vinh danh cả người sống và tử sĩ. Tiểu Bang Texas đã có Đài Tưởng Niệm Chiến Sĩ Trận Vong tại Dallas trên 25 năm qua, do những cựu chiến binh Việt Nam xây dựng và đã được khánh thành ngày 11 tháng 11 năm 1989. Đây là Đài Tưởng Niệm duy nhất trên toàn nước Mỹ đã được vị Tổng Thống đương nhiệm, TT George H. W. Bush khánh thành. Texas là một trong những tiểu bang đầu tiên công nhận Tử Sĩ và là tiểu bang gần đây nhất vinh danh Chiến Binh trong Cuộc Chiến Việt Nam bằng một Tượng Đài Chiến Sĩ. Mặc dầu việc chính thức cộng nhận đã bị trễ nải khá lâu, Tượng Đài Chiến Sĩ là một lời kết tội vĩnh viễn những vị Dân Cử, đã coi sự không-được-ủng-hộ của cuộc chiến này quan trọng hơn là trách nhiệm và sự hy sinh của toàn nước Mỹ. Cuối cùng thì chúng tôi cũng đã xây dựng được một tượng đài tiêu biểu nhất trong nước Mỹ cho tất cả cựu chiến binh trong chiến tranh Việt Nam.

- Ai là cha đẻ của Tượng Đài?

- Tượng Đài điêu khắc này không do “Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài” thiết kế mà là điêu khắc gia Duke Sundt. Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài tiên khởi đã không có một ý niệm nào về hình dáng cũng như nghệ nhân cho đến khi tôi được may mắn làm đại diện cho các cựu chiến binh trong tiểu ban Chỉ Đạo (Steering Committee), tiểu ban Cố Vấn (Advisory) và tiểu ban Thiết Kế (Design). Tôi gánh vác trọng trách này một cách nghiêm túc và lấy làm hãnh diện vì Tiểu Bang Texas đã đưa nó cho tôi. Tôi nói Tiểu Bang Texas vì không một vị Thượng Nghị Sĩ hay Dân Biểu nào có quyền giao phó cho ai bất cứ điều gì thuộc sở hữu của dân chúng toàn Tiểu Bang trong đó bao gồm cả Đài Tưởng Niệm và Tượng Đài Chiến Sĩ. Toàn bộ diễn biến xảy ra bắt đầu từ nửa khuya tôi thức giấc sau một cơn ngủ thoải mái, với ý tưởng về Tượng Đài Chiến Sĩ luôn quay quất trong đầu. Hai ngày sau, tôi gọi cho Jay Kimbrough, Chánh Văn Phòng và cũng là bạn của Thống Đốc Rick Perry, tôi được chính thức mời làm một thành viên của Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài. Tôi đã than phiền với Jay Kimbrough rằng không thấy sự hiện diện của các hội đoàn Cựu Chiến Binh trong ủy ban đó ngoại trừ một nhóm thiên tả. Ông Jay Kimbrough cũng là một cựu quân nhân Thủy Quân Lục Chiến trong chiến trường Việt Nam và chúng tôi đã từng chiến đấu trong cùng một mặt trận. Tôi gặp ông ta lần đầu tiên khi tôi yêu cầu Thống Đốc của Tiểu Bang Texas ký một văn bản công nhận lá cờ vàng là biểu tượng của Người Việt Tự Do. Cộng Đồng người Việt đã nhờ tôi giúp đỡ làm điều đó. Tôi đã xin được 3 nghị quyết từ chính quyền tiểu bang, thành phố Austin và quận hạt Travis. Tôi cũng xin được một bản tuyên dương từ Thống Đốc Rick Perry cho Nha Sĩ Alvin Diệu Nguyễn vì ông đã có công tổ chức ngày vinh danh cho cựu chiến binh Việt Nam Cộng Hòa và Đồng Minh hôm 11 tháng 10 năm 2009. Mấy năm sau đó, Ông Jay Kimbrough đã sát cánh với tôi cùng tranh đấu quyết liệt cho việc giữ lại hình ảnh người lính TQLC Việt Nam trong Tượng Đài Chiến Sĩ của Tiểu Bang.

- Ý niệm về hình thái của Tượng Đài phát xuất từ đâu?

- Tôi đã đi cùng khắp nước Mỹ tìm kiếm cảm hứng và xin ý kiến của những người có kinh nghiệm. Tôi đã tiếp chuyện với Jan Scruggs cha đẻ của Đài Tưởng Niệm Chiến Tranh Việt Nam (Vietnam War Memorial in Washington, D.C.) và chiêm ngưỡng rất nhiều tượng đài ở nhiều chiến trường thời Nội Chiến Nam Bắc để tìm giải đáp. Trong khi thăm bảo tàng Viện Louvre ở Paris, tôi đã tìm thấy điều tôi muốn kiếm. Đó là một ngôi cổ mộ thời La Mã xây 2.000 năm trước, trên đỉnh là tượng một vị Hoàng Đế. Tôi lấy đó là biểu tượng cho binh lính trong chiến trường Việt Nam. Tôi xin nhấn mạnh rằng, trong số hơn 58.000 tử sĩ khắc trên Bức Tường Tưởng Niệm ở Washington, D.C., có khoảng 40.000 người chỉ mới 22 tuổi hay trẻ hơn, trong đó binh nhất Dan Bullock mới tròn 15 tuổi. Chỉ có 1 phần 15 quân nhân trực tiếp tác chiến, họ chiếm gần 80% tên trên Bức Tường Tưởng Niệm. Đó là ý niệm trong đầu của tôi khi phác họa Tượng Đài Chiến Sĩ. Một đám lính trẻ đứng trên nóc và quân nhân trợ chiến với những chuyên môn khác nhau đứng chung quanh trên ngôi mộ. Ý niệm đồ hình của tôi không phải là đồ hình của một tượng đài nhưng dù sao cũng cho Ủy Ban Xây Dựng một lựa chọn giữa đồ hình truyền thống của tôi và đồ hình tân thời theo trường phái trừu tượng mà họ mong muốn (giống như Bức Tường Đá Đen ở Washington, D.C.). Một người trong ủy ban, hướng dẫn cuộc tranh luận ủng hộ đồ hình trừu tượng. Nhưng Ông Giám Đốc Nghệ Thuật Tiểu Bang đã chấp thuận phác họa truyền thống của tôi. Nhiệm vụ kế tiếp của tôi là kiếm một nghệ nhân có cùng một ý niệm với tôi. Một nghệ sĩ trong thành phố Austin giới thiệu cho tôi 3 tên tuổi, hai người nổi tiếng khắp thế giới đòi thù lao lên đến hàng triệu dollars. Chỉ còn lại một người và chẳng bao lâu tôi đã tìm ra người đó. Bức tượng con bò mộng sừng dài vĩ đại ở trung tâm Frank Erwin đã đưa tôi gặp Duke Sundt.

- Như vậy Anh đã bàn luận với Duke về hình ảnh của Tượng Đài phác họa trong đầu anh?

- Vâng, nói ra thì dài dòng nhưng Duke Sundt là một lựa chọn hoàn hảo nhất. Ông ta là hậu duệ trong một gia đình theo binh nghiệp gồm có một người anh em trai, một anh em họ đã từng tham dự trong chiến trường Việt Nam và Duke cũng từng điêu khắc người lính VN trong vài công trình khác. Chờ đợi sáu tháng không thấy Chủ Tịch Ủy Ban triệu tập họp hành, nhóm thiết kế đồ hình bèn qua mặt ông ta. Dùng quyền hạn của Quốc Hội, thành viên nhóm thiết kế đã trình diện Điêu Khắc Gia của chúng tôi lựa chọn và mô hình nhỏ của Tượng Đài để bình chọn. Sau khi được hỏi có ai phản đối không, cả hội trường im lặng, thế là Duke Sundt được chọn với toàn số phiếu đồng thuận.

- Anh và Duke thực hiện việc hình thành Tượng Đài ra sao?

- Sau khi dạo vòng quanh khuôn viên trụ sở Quốc Hội (The Capitol), tôi nhận thấy biểu tượng người lính Texas toàn là người da trắng mà thôi. Điều đó trái ngược với lịch sử. Là một thành viên trong ban thiết kế, tôi muốn sửa đổi điều này. Vì vậy, tôi đã nhờ một họa sĩ địa phương vẽ hình người lính Miền Nam Việt Nam và một người lính Da Đen đầu tiên trong họa đồ. Đây chưa phải là mô hình nhưng là một khái niệm để điêu khắc gia dựa vào đó mà tạo nên tác phẩm của ông ta. Tôi chọn người lính Việt Nam Cộng Hòa bởi vì người lính đó là biểu tượng sự cao thượng của chúng tôi (our Nobility), và chúng tôi không phải là một đoàn quân xâm lược. Người lính đó là lý do tại sao chúng tôi chiến đấu ở Việt Nam. Tôi thêm vào một người lính bắn sẻ và điêu khắc gia gắn lên khuôn mặt sắc dân Hispanic. Sau khi ngắm vòng quanh hành lang của Tòa Nhà Quốc Hội, tôi nhận ra rằng chúng tôi suýt bỏ quên người chiến binh đầu tiên của Texas: người lính Da Đỏ. Tôi gọi cho Duke và khám phá ra cả hai chúng tôi đều có đồng quan điểm. Thần giao cách cảm xảy ra thật thần bí nhưng luôn là con đường đứng đắn để đi theo. Một cựu chiến binh gốc bộ lạc Navajo và cũng là một TQLC ở Tiểu Bang Arizona cung cấp cho chúng tôi một cái lông chim Thần Linh để làm biểu tượng cho người Da Đỏ. Sau khi hoàn tất ý niệm về tượng đài cũng như tìm được điêu khắc gia, tôi coi như đã hoàn thành nhiệm vụ và rút ra khỏi ủy ban thiết kế.

- Hình ảnh của Tượng Đài anh có trong đầu, trước khi rút ra khỏi ủy ban thiết kế, có cả người lính Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam, phải không?

- Đúng vậy, đó là hình ảnh một đám quân nhân trẻ, đứng thành một vòng tròn. Mỗi người đang làm nhiệm vụ riêng biệt của mình, trong khi mắt vẫn canh chừng hướng về phía trước xa xăm, sẵn sàng chống trả một cuộc tấn công của Việt Cộng. Những quân nhân đó bao gồm một người lính Thủy Quân Lục Chiến Việt Nam bị thương đang được một người lính Quân y, người Mỹ gốc Phi Châu săn sóc, một người lính truyền tin gốc Da Đỏ, bên cạnh là một người lính bắn sẻ gốc Hispanic, và một người lính Mỹ da trắng. Tôi muốn đưa ra một hình ảnh hài hòa của nhiều sắc dân trong mô hình đó. Người lính TQLC mặc quân phục của quân đội Việt Nam Cộng Hòa, trang bị súng phóng lựu M79 và lựu đạn M26 còn 4 người kia đều mặc quân phục của quân đội Mỹ, trang bị súng M16. Nếu chúng ta nhìn kỹ sẽ thấy sự khác biệt rõ ràng về hai bộ quân phục đó. Lính Mỹ mặc áo không có cầu vai, miệng túi áo xéo, hàng nút áo phía trước được dấu kín. Năm người lính đó đứng trên một cái bệ cao hình 8 cạnh, có khắc những hình ảnh của các quân binh chủng hỗ trợ chiến trường, và quan trọng hơn cả là hình ảnh nhiều con rồng khác nhau, tượng trưng cho văn hóa Việt Nam, Con Rồng Cháu Tiên và những ngôi sao (lone stars) biểu tượng của tiểu bang Texas.

Duke rất hãnh diện với dự án hoàn mỹ này. Anh ta khoe rằng đây là một công trình quan trọng nhất trong đời anh. Hai chúng tôi muốn có một cái gì đó để cho các thế hệ sau hiểu được chiến tranh Việt Nam thật sự xảy ra như thế nào…và tại sao miền Nam cuối cùng bị thất bại. Trong tượng đài đó, chúng ta đều thấy người quân nhân Việt Nam đang được quân đội Đồng Minh yểm trợ. Trong những ngày tàn của cuộc chiến, quân đội VNCH đã phải chiến đấu đơn phương thiếu thốn mọi thứ trong khi quân đội Bắc Việt được cả khối Cộng Sản thế giới yểm trợ đầy đủ. Hình ảnh người lính Việt Nam Cộng Hòa mặc dù bị thương, vẫn nắm chắc cây súng và mắt nhìn về hướng Nam, trong tư thế sẵn sàng chiến đấu để bảo vệ Miền Nam Việt Nam trong khi những người khác hướng mắt về phía Bắc, Tây hay Đông. Đó là hình ảnh quân đội Đồng Minh, hợp tác chiến đấu.

Đã từ lâu, người Mỹ quên mất người chiến sĩ đồng minh Việt Nam, trong các tượng đài và các buổi tranh luận. Tôi muốn nhắc cho mọi người hiểu rằng, người lính miền Nam Việt Nam là một thành phần quan trọng trong cuộc chiến, không thể nào bỏ quên họ được.

- Làm thế nào để anh có được hình ảnh trung thực của người lính Miền Nam Việt Nam?

- Tôi được một số bạn bè người Việt chỉ dẫn nên bay qua Nam California, tìm đến một cửa tiệm may quân phục ở Westminster. Ông chủ tiệm tên là Hoàng Vũ, hay Hùng Vũ gì đó, nếu tôi nhớ không lầm. Ông ta cho tôi một copy của bản “Huấn Lệnh Điều Hành Căn Bản” của Quân Đội VNCH nói rơ từng chi tiết về quân phục của các quân binh chủng Việt Nam thời đó. Tôi quyết định nhờ ông ta may một bộ đồ TQLC Việt Nam có đủ cả huy hiệu, lon lá, và hai kiểu mũ: mũ beret và nón sắt. Tôi mang về Austin, nhờ anh bạn hàng xóm người Việt tên là Brandin Nguyễn mặc bộ quân phục đó để làm người mẫu cho Duke điêu khắc bức tượng người lính Việt Nam Cộng Hòa. Duke lấy 3 mẫu hình của Brandin, một mang nón sắt, một đội mũ beret và sau cùng là để đầu trần. Cuối cùng anh ta thích cái mẫu đội beret hơn cả. Sau khi điêu khắc xong mô hình với kích thước để bàn, Duke và tôi mang đi rất nhiều nơi trong Tiểu Bang Texas để trưng bày và xin ý kiến. Mọi người đều thích thú và khen ngợi mô hình có ý nghĩa, nhất là có hình ảnh người lính Việt Nam Cộng Hòa trong đó. Chúng tôi rất hãnh diện, riêng tôi rất hài lòng và tự hào đã làm được một cái gì đó cho cộng đồng người Việt trên đất Mỹ nói chung và cho chiến hữu Việt Nam nói riêng, những chiến hữu của tôi lâu nay đã bị bỏ quên và bạc đãi.

- Như vậy, kể như anh đã hoàn tất nhiệm vụ một cách tốt đẹp, tại sao lại có vụ biểu tình tranh đấu?

- Lúc đó tôi cũng nghĩ như vậy, nhưng sau khi rút ra khỏi Ủy Ban Xây Dựng Tượng Đài, nhóm khuynh tả phản chiến đã thay người lính Việt Nam Cộng Hòa bằng người “Lính Mỹ Gốc Á Châu”. Tôi phải liên lạc với Cộng Đồng Người Việt ở Texas để cùng nhau tranh đấu đòi trả lại tượng người lính VNCH. Chúng tôi thành lập một Ủy Ban Tranh Đấu cho Tượng Đài gồm 11 người, 4 người Mỹ trong đó có tôi, Đại Tá Fred Glazier, Police Commissioner Rob Kyker và 7 người Việt. Ông Nha Sĩ Alvin Diệu Nguyễn làm chủ Tịch và 6 người Việt khác. Tôi nhớ không rõ lắm nhưng gồm có ông Hồ Sắc đại diện 18 hội đoàn Cựu Quân Nhân VNCH, bà Dược Sĩ Nguyễn Khoa Diệu Thảo, Ông Phạm Nhân, quý vị tu sĩ trong Hội Đồng Liên Tôn...Chúng tôi đã phối hợp với đồng bào Việt Nam từ các thành phố Houston, Dallas, San Antonio, Austin và các thành phố phụ cận gồm khoảng hơn 600 người để lên thủ đô Texas biểu tình và dâng thỉnh nguyện thư (với trên 10 ngàn chữ ký) lên Quốc hội, Thống Đốc Rick Perry. Cuộc tranh dấu dai dẳng kéo dài gần 2 năm nhưng chúng tôi quyết không bỏ cuộc. Tôi rất cám ơn Alvin và toàn thể đồng bào VN đã sát cánh cùng tôi trong cuộc tranh đấu đó.

- Kết quả ra sao?

- Cuối cùng thì họ cũng có thỏa thuận ngầm, mỗi bên nhường một chút, theo tôi đoán như vậy: Người lính Việt Nam cộng Hòa vẫn như nguyên bản, họ chỉ bỏ cái mũ beret và bỏ đi dấu hiệu TQLC Việt Nam. Trong bản văn chính thức về nghị quyết xây dựng tương đài người lính TQLC Việt Nam được đổi ra tên Biệt Động Quân Việt Nam (ARVN Ranger). Tôi và Duke cũng như nhiều người Việt khác, công nhận rằng bộ quân phục đó vẫn như cũ, cái cầu vai và miệng túi áo đó là quân phục của quân đội VN, không phải đồng phục của quân đội Mỹ. Thứ nhất, áo trận của quân đội Mỹ không có cầu vai, thứ hai miệng túi áo của quân phục tác chiến Mỹ may xéo chứ không thẳng ngang như quân phục VN. Brandin Nguyễn nhìn vào bức tượng cũng xác nhận đó chính là hình mẫu của anh ta không có gì thay đổi cả.

Tôi gật đầu đồng ý với anh:

-Cho nên khi nhìn vào bức tượng đó, chúng ta có thể nhận ngay ra là tượng một chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa.

Patrick thêm vào:

- Và cũng bức tượng ấy những người thiên tả trong ủy ban xây dựng muốn thay đổi tượng đài vẫn nghĩ rằng đó là một người lính Mỹ gốc Á Châu, nhưng không phải vậy!

- Chúng tôi cám ơn anh đã chia sẻ những thông tin quý báu này với Đồng Bào Tỵ Nạn Việt Nam. Cám ơn anh và tất cả chiến hữu của anh, những người lính trẻ đã hy sinh rất nhiều để bảo vệ đất nước chúng tôi.

- Chúng tôi rất hãnh diện với nhiệm vụ đó và sẽ mãi mãi sát cánh với Cộng Đồng Tỵ Nạn Việt Nam để tranh đấu cho một Việt Nam TỰ DO DÂN CHỦ. Tôi cũng hy vọng rằng những người Việt Tự Do sống trên đất Mỹ biết đến tượng đài này và quan trọng hơn nữa nó đã được xậy dựng tại một thủ đô của tiểu bang lớn hàng đầu của nước Mỹ. Tôi ước mong nhiều người Việt tỵ nạn có cơ hội đến viếng thăm và bày tỏ lòng tri ân.

-Chúng tôi cũng có dịp tiếp xúc với Nha Sĩ Alvin Diệu Nguyễn, người giữ chức Chủ Tịch Ủy Ban Tranh Đấu Cho Tượng Đài. Ông hết lòng ca tụng và cám ơn anh Patrick Reilly và thố lộ rằng cuộc tranh đấu thành công là nhờ sự góp sức và tranh đấu kiên cường của rất nhiều đồng bào Việt Nam, các hội đoàn quân nhân, tôn giáo, hội đồng hương…và nhất là sự hướng dẫn, trợ lực quý báu và kiên trì của anh Patrick Rilley. Ông cũng nhấn mạnh rằng tượng đài này đã nói lên sự thật lịch sử của cuộc chiến tranh Việt Nam, đó là cuộc chiến của nhân dân và quân đội miền Nam Việt Nam chống lại cuộc xâm lăng của tập đoàn Cộng Sản và Quân Đội Mỹ đã giúp Quân Đội VNCH làm việc đó. Lich sử đã chứng minh rằng cuộc chiến đấu của quân dân miền Nam Việt Nam là chính đáng. Những chiến sĩ Việt Mỹ và quân đội Đồng Minh đã hy sinh vì tự do cho người dân Việt Nam, luôn xứng đáng được ngưỡng mộ và tri ân. Cái gì khi mất rồi mới thấy quý, người dân miền nam đã học được bài học đắt giá đó sau khi đất nước rơi vào tay Cộng Sản.

Lê Nguyên Hằng

& Nguyễn Thạch-Hãn