Tạp Ghi:
Nỗi Buồn Tháng
Tư
Hoàng Minh Thúy
Thấm thoát lại đến tháng
Tư, cái mốc thời gian gợi bao nỗi đau
thương, tủi nhục của người Việt
lưu vong mỗi khi nhớ đến tháng Tư năm
1975, nên có người gọi là “Tháng Tư đen”. Một
nhà văn nổi tiếng và cũng là nhà thơ, đă
hạ bút để diễn tả nỗi ưu hoài của
ông trong tháng Tư quốc nạn:
Một năm người có mười hai tháng.
Ta
chỉ riêng ḿnh một tháng tư
(Thanh
Tháng 4 đến, chắc
chắn sẽ gợi nhiều kỷ niệm, nhất là
với các người lính của Quân Lực Việt Nam
Cộng Ḥa, đă tức tủi tan hàng. Kẻ mất người yêu trong
cơn hỗn loạn. Người th́ tan nát gia đ́nh sau
tháng năm dài tù tội. Biển cả hóa nương dâu..
Với tôi, mỗi khi gần đến
ngày Quốc Hận khiến cho tôi nhớ lại tháng 3,
1975, khi làn sóng dân, quân di tản từ miền Trung tất
tả đổ dồn vào thành phố Nha Trang. Những
trại tạm cư, nhà thờ, trường học, chùa
chiền, đầy những khuôn mặt ngơ ngác, kèm theo tiếng khóc ai oán. Người mất
cha, kẻ mất chồng, người băn khoăn
về thân phận thân nhân c̣n kẹt lại ở các
tỉnh địa đầu giới tuyến...
Tôi không có bà con, bè bạn trong rừng
người di tản đó trong các trại tạm cư,
chỉ có tấc ḷng quặn thắt của t́nh
người, khi nghĩ đến những phụ nữ
cùng lứa với ḿnh, đang lao đao khốn khổ v́
thảm họa chiến tranh. Họ phải bỏ nhà
cửa, xe cộ, ruộng vườn,
để đứng, ngồi la liệt trên các tấm
chiếu nylon ở một nơi đông đúc, hỗn
độn như thế này! Tội nghiệp nhất là các
thiếu phụ trẻ tuổi, bụng to vượt
mặt hay con c̣n bồng ẳm trên tay.
Một tay dắt con, tay kia dắt
mẹ, chồng th́ đang c̣n ở
đơn vị, biệt vô âm
tín, cuộc đời cô trôi
dạt về đâu?
Tôi rời Nha Trang vào tuần lễ
thứ 3 của tháng Ba, về
Khoảng cách từ cổng trại Phi Long đ ến nhà không
đầy 3 cây số, tấp nập người di
chuyểnBươn bả, hấp tấp, chộn rộn,
bàng hoàng, mệt mỏi, kinh sợ.
Rồi tháng 4 đến, nhằm ngày 19
tháng 3, Ất Ngọ, thành phố Saigon tràn ngập cờ
đỏ sao vàng, dân ngơ ngác, quân hỗn loạn quần
áo lính vất đầy hai bên đường.
Tháng 5 tới, Quân Dân Cán
Chính Việt Nam Cộng Ḥa bị mời lên phường,
khóm tŕnh diện. Ở trong xóm, một sĩ quan Hải Quân treo
cổ, nhất quyết không nộp ḿnh. Một sĩ
quan Bộ Binh, cho gia đ́nh ăn cháo pha thuốc
độc để t́m về bên kia thế giới,
nơi không có bóng cờ máu, mà cả đại gia đ́nh
ông đă từ bỏ năm 1954 trên con đường
hải hành gian khổ từ Bắc vào Nam.
Cứ như thế,
cả con đường Trương Minh Giảng như
lên cơn sốt. Đi
về đâu, khi xe tăng của CS
đă nằm ở cổng trại Phi Long (Không Quân) của
phi trường Tân Sơn Nhứt?
Một số khác
đưa gia quyến về vùng ven biển, kiếm thuyền bỏ nước, v́ nghe tin Đệ
Thất Hạm Đội của Hoa Kỳ vẫn c̣n ở
ngoài khơi. Tin tức loan truyền khắp nơi về
một sự tắm máu sẽ xảy ra. Nhà nhà kín
cửa, nói năng th́ thào, ăn uống
dè sẻn, điện nước không dám xài hoang phí.
Ngày tháng chậm chạp trôi qua, các phụ nữ nhuộm quần áo
thành màu đen, móng tay cắt ngắn,
không c̣n sơn bạc, sơn hồng. Sự
căng thẳng ngày một kéo dài, mỗi khi nghe tiếng
Loa vang hè phố. Sáng sớm nghe Loa,
chiều tối cũng nghe Loa, kêu tên từng người
đến tŕnh diện chánh quyền. Trời
ơi, có ai ngờ
Tôi quay quắt chạy ra, chạy vào,
tự hỏi ḿnh làm sao “trốn” để khỏi ra tŕnh
diện, khi Loa gọi tên những ai làm việc cho các cơ
quan Dân Sự cũng như Quân Sự của Hoa Kỳ
phải ra Phường tŕnh báo.
Những người ở chung quanh khu
phố của con đường Trương Minh Giảng
này, ai cũng biết tôi một thời là nhân viên của
cơ quan Viện Trợ Hoa ỳ (USAID).
***
Rồi từ đó, chánh
quyền mới luân phiên đổi tiền, để
biến người có nhà thành kẻ không nhà. Người giàu hóa
điên, v́ bị tịch thâu tài sản. Công an Khu vực
tự do vô ra gia cư của mỗi người, kiểm
soát kín đáo các diễn biến trong gia đ́nh. Dân chúng
Saigon bắt đầu biết Cộng Sản là ǵ, họ
không tịch thu của người giàu, phân phối cho người
nghèo qua lời đồn đại, mà họ kiếm lư do
để lấy hết, lấy sạch qua các lần
đổi tiền, hạn chế theo qui định
mỗi đầu người. Ngày ngày dân
Những sự việc này, ai đă
từng kẹt lại sau tháng 4, 1975, đều không
lạ!
Từ ngày đó, những
người yêu, người vợ của lính, trạc
tuổi 30, má hồng phai nhạt, trong đó có tôi. Họ bới tóc cao, đội nón lá,
tất tả ngược xuôi chợ trời, trên các
tuyến đường xe đ̣,
kiếm tiền nuôi con, thăm chồng, thăm anh em
cật ruột trong lao tù khốn khổ. Các
nhân viên chính quyền, quân nhân VNCH bây giờ thành tù “cải
tạo”. Họ bị chuyển đưa tù trại
này sang trại khác, vất thư
nhắn tin dọc theo đường di chuyển. Mấy bà nhận
được tin, th́ thào, loan báo cho nhau để biết
chỗ mà bới xách, thăm nuôi.
Quay đi, ngoảnh
lại, cực khổ gian truân thắm thoắt cả
chục năm, người chồng thân yêu mới
được thả về. Có anh đă nằm xuống, thân xác gửi cho cây
rừng của trại tù heo hút sau những ngày lao
động, thiếu ăn, thiếu thuốc men....Có anh
tự t́m về cơi chết khi nghe vợ giao con cho ông bà
nội, lập gia đ́nh mới. Cả một bầu
trời tang thương phủ chụp lên đời
sống của dân chúng miền
Rồi người đi
đường bộ, kẻ theo
đường biển, t́m phương tiện
vượt thoát. Kẻ may mắn ngày nay thành Việt
Kiều! Kẻ bất hạnh làm mồi cho cá, làm phân bón
cho cây rừng trong rừng già Miên-Việt!
Thắm thoát mà đă mấy chục
năm!
***
Khi bạn đọc cầm số báo này trên tay,
thành phố của chúng ta vừa tổ chức ngày tưởng niệm Tháng Tư Đen
Năm nay, tháng 4 2014, đă có tân
Hội Đồng Đại Diện Cộng Đồng
NVQG vừa được bầu lại với thành
phần trẻ tuổi. V́ vậy, cư dân Houston không c̣n bận ḷng
về chuyện phải tổ chức hai buổi lễ
như năm 2011, 2012, 2013, trong thời em gái của LS Al
Hoàng tức Hoàng Duy Hùng c̣n tại chức Chủ tịch
Cộng Đồng.
Lễ Tưởng Niệm Quốc Hận năm
nay có 2 phần, phần 1 là Lễ Truy Điệu cử
hành lúc 5 giờ chiều tại khu Tượng Đài
Chiến Sĩ Việt Mỹ, rất trang trọng, do các hội đoàn Quân
đội đảm trách. Chương tŕnh từ lúc
bắt đầu cho đến khi kết thúc chỉ 16
phút (5:00-5:16), tổ chức rất đơn sơ. Có vào
khoảng 200 cựu quân nhân thuộc quân binh chủng tham
dự, khoảng 100 người dân là vợ, con, thân nhân
của người lính đang hiện diện. Buổi
lễ ngắn ngủi không có lời phát biểu của
quan khách hay tổ chức chánh trị để nêu lên ư
nghĩa và nội dung của chương tŕnh. Ṿng hoa
vừa đặt trước tượng đài, th́ BTC
vội vă di quân qua bên kia đường,
khu thương mại Hồng Kông 4. Nơi đây sẽ là
buổi lễ chính thức do Hội Đồng
Đại Diện Cộng Đồng điều hợp,
có văn nghệ tăng cường danh ca từ
Phần II. Buổi lễ với nghi thức khai
mạc rước lá đại kỳ VNCH do hội
Phụ Nữ Âu Cơ (thành lập năm 2010 - ngoại vi
của đảng Phục Hưng) phụ trách và đoàn vơ
sinh (vơ đường Quốc Lâm) với sự
hướng dẫn của Hội Trưởng Hội
Phụ nữ Âu Cơ là nội tướng của Nha sĩ Chu văn Cương (Nha
Sĩ Phạm Thùy Linh). Người MC điều
hành tổng quát là Nha sĩ
Sau phần chào cờ Mỹ Việt, phút mặc
niệm, giới thiệu quan khách, là diễn văn chào
mừng của Chủ tịch Cộng Đồng (5 phút),
cầu nguyện cho quốc thái dân an (Hoà thượng
Huyền Việt), phát biểu đại diện dân cử (Dân Biểu
Hubert Vơ, Nghị viên Richard Nguyễn), văn nghệ.
Nhờ thời tiết tốt, nhờ quảng
cáo rộng răi với danh ca của 2 trung tâm Paris by Nights và Asia
tăng cường, nên sĩ số khán giả có mặt có
khi lên trên 3 ngàn người (lúc 8 giờ tối), là thời
gian các tiết mục văn nghệ bắt đầu.
Cờ vàng bay rợp trên sân, áo dài vàng sáng rực
sân khấu với các cô, các bà đứng làm nền cho các
bản hùng ca đă thu âm. Khán giả
kẻ ngồi, người đứng, say sưa nghe
nhạc, vỗ tay...Một góc sân, BTC bán áo thun gây qũy..Có chị ôm thùng đi xin tiền khán
giả...
***
Đă gần 40 năm, Houston vẫn luôn có
chương tŕnh tưởng nhớ ngày tang của một
chế độ, mặc dù
mười năm gần đây, không có biểu t́nh
tuần hành, không tổ chức đêm Không Ngủ như
trước. Thủơ đó, phương
tiện truyền thông chỉ hai ba tờ báo, có tờ phát
hành không đúng ngày. Muốn loan tin cho cộng
đồng được rơ, Ban Tổ Chức in
truyền đơn, rồi thay phiên nhau đi răi, đi
gắn trên kiếng xe, dán trên tường của các
chợ Việt Nam Plaza, chợ Hoà B́nh, tiệm phở, cà
phê, vũ trường..
Ngày đó (1985) mỗi tháng Tư về,
Ban tổ chức Ngày Quốc Hận, Ngày Quân Lực, BTC
chung tiền thực hiện công tác: treo cờ, thiết
lập khán đài, xin giấy phép biểu t́nh. Thương
mại của người Việt Nam hăy c̣n èo uột, ban tổ
chức không đi xin Sổ Vàng như bây giờ (2014),
tất cả mọi sinh hoạt đấu tranh
đều bằng tiền túi của các vị trong Ban Tổ
Chức: tiền nhịn cà phê,
thuốc lá của các ông và tiền phấn son của quí bà. Tuy
đồng hương hăy c̣n nghèo, nhưng tinh thần
rất cao. Chương tŕnh nào cũng sôi nổi, đầy hào khí, đông nh ất khoảng 200 người, lúc đó, BTC mới có lời kêu
gọi, người tặng vài đồng, kẻ vài chục,
góp quỹ chi trả. Chương tŕnh không có ca sĩ,
chỉ có hợp ca các bài hát đấu tranh, chính huấn,
nhất là chương tŕnh Đêm
Không Ngủ tổ chức trong đêm Thứ Bảy.,
mỗi người có cơ hội lên máy vi âm tŕnh bày
vấn đề thời
sự trong năm hay chia xẻ sự đớn đau riêng sau tháng 4, 75.
Đồng hương lúc đó chưa
ổn định cơ ngơi nhưng sốt sắng tham
dự v́ hiểu rằng:
Bạn
bè anh giờ này đang đốt lửa.
Anh ngại ǵ không góp chút củi khô?
(tác giả?)
Nửa đêm ban ẩm thực dọn
cháo gà, bánh ḿ thịt. Nhiều đêm mưa rơi tầm tă,
khi tan hàng cứ lội mưa mà chạy ra xe. Rất cảm động, khi
nhiều anh chị dắt theo con cái 9, 10
tuổi như con của chúng tôi, để vui buồn theo
đời sống của cha mẹ. Thời gian này, ai
nấy đều cảm thấy có bổn phận với
thân phận người Lính c̣n ở trong các trại tị
nạn Đông Nam Á (chờ cứu xét định cư),
những người lính c̣n bị giam ở cái gọi là
trại “Cải tạo” từ Nam tới Bắc và
thiết tha với các tổ chức phục quốc
của nhiều đảng phái (Lê Quốc Túy, Ḥang Cơ
Minh, VN Quốc Dân Đảng, Đại Việt...) Bởi v́,
mỗi người trong cuộc sống mới,
đều có chung cảm nghĩ như tâm sư nhà thơ
BĐQ Trạch Gầm:
30 tháng 4, ta ôm mặt khóc.
Trên cầu
Mười
năm binh đao, mười ngày kết thúc.
Ta,
c̣n nguyên, mà mất cả quê hương.
****
Ba mươi chín năm
đi qua, hôm nay một thế hệ đă trưởng
thành, trở thành những doanh gia, chuyên viên đủ
mọi ngành nghề, góp phần làm phồn thịnh cho
nền kinh tế
Hôm nay, nếu tổ chức các
chương tŕnh của ngày Quốc Hận, ngày Quân Lực
để hâm nóng bầu không khí cũ, mà không có danh ca
về tăng cường, đồng hương sẽ
không tham dự đông đảo v́ phim bộ Đại Hàn,
phim bộ H ồng Kông, đèn màu của pḥng trà, tiếng
nhạc của vũ trường... vẫn có khả
năng lôi cuốn hơn. Người theo nhau đi du
lịch VN, áo gấm về làng đông quá, nên không t́m đâu
ra sự gắn bó đậm đà của t́nh chiến
hữu như ngày xưa.. Ngày Quốc
Hận, đi ḷng ṿng quan sát, bạn sẽ cảm thấy
không khí hôm nay, vui như đang xem đại nhạc
hội để giải trí!
Mấy năm gần
đây, nhờ hệ thống điện toán ngày càng tân
kỳ, giải quyết phần nào sự khắc khoải
của mỗi cá nhân, trong mỗi hoàn cảnh. Cùng lúc các đài phát thanh,
hệ thống truyền h́nh, báo chí tràn ngập thành
phố, mở mang kiến thức cho khán thính giả.
Các bài viết được dịp phổ biến,
nhờ vậy mà hồi kư của các nhân vật có thẩm
quyền trong chế độ cũ, lần lượt
phơi bày mặt trái của mọi vấn đề, chính
trị lẫn tôn giáo trong cuộc chiến, dẫn
đến biến động tháng Tư đen.
Đọc xong, càng thêm ngậm
ngùi, thương cho thế hệ tuổi trẻ Việt
*
* Tháng Tư, cũng là tháng sinh nhật
của tôi. Như thông lệ, tôi không tổ chức
tiệc mừng, mà tự thưởng cho ḿnh một
thời gian riêng tư, để lanh quanh đi t́m các bài
thơ, bài nhạc, với những kỷ niệm học
tṛ một thời gắn bó, có bạn bè, người yêu
đều là Lính. Vừa để mắt t́m trong “Net”, ḷng
vẩn vơ
nhớ những kẻ đă hy sinh, những người
bạn học chung lớp, thành kẻ thương tật
khi vừa ra khỏi quân trường.
Họ đang ở đâu,
có c̣n tồn tại sau tháng 4 quốc nhục?
(H́nh:
Đặt ṿng hoa tưởng niệm)
Tôi t́m thấy nhiều bài thơ rất
hay, của những người thanh niên trẻ, bỏ tay
viết thay tay súng, để bảo vệ quê hương,
vẫn luôn giữ được tính tính đôn hậu,
như thứ t́nh yêu mơ màng thật dễ thương
qua một bài thơ của tác giả
Trần Ngọc Nguyên Vũ..
Bài thơ mang tên “Giao Thừa Trông Ánh
Hỏa Châu Rơi”, xin chép lại để chia xẻ cùng
bạn đọc:
Ai về phố núi cao nguyên ấy.
Xin
chuyển giùm tôi một lá thư
Tới
ngừơi con gái buồn-muôn-thuở...
Từ
độ xa nhau chẳng giă từ
Em
gái xa nhà, tôi lính trận
Gặp
gỡ qua giây phút ngại ngần
Thị
trấn về đêm heo hút lạnh
Mưa
rừng, quán vắng bỗng thành thân....
Tôi c̣n bà mẹ bầy em nhỏ.
Em
cũng mẹ già, mấy đứa em
Cũng
chiều tựa cửa ngồi trông đợi
Cũng mỏi ṃn trông dưới ánh đèn.
Sinh
ra thời loạn nhiều gian khổ
Phận
má hồng thân lắm bụi trần
Tôi
trải đời trai theo khói lửa
Em
giặt ḷng, ṿ nát tâm can
Em
kể chuyện ḿnh cay đắng quá
Cả
đời chẳng được một lần vui
Thôi
th́ vận nước c̣n trôi nổi
Hăy
mỉm cười thay những ngậm ngùi
Tôi
móc hết tiền lương vừa lănh
Nh́n
em xỏa tóc phủ vai gầy
Nghẹn
ngào khoé mắt rưng rưng lệ
Em
nói lời nghe mưa bóng mây
Mai
tôi ra trận, không cần đến
Em
giữ mà may chiếc áo dài
Sắp
đến tết rồi, về thăm mẹ
Mua
quà cho mấy đứa em trai
Rồi
đây trên bước đường xuôi ngược
Em
dạt về đâu một kiếp người
Tôi
ở tiền đồn ngoài BenHet
Giao
thừa trông ánh hỏa châu rơi!
Bạn có thấy chăng người
lính trẻ của chúng ta qúa ức đôn hậu và dễ
thương không, với lời thổ lộ: “Tôi móc hết
tiền lương vừa lănh”, tặng cho cô gái
nghèo đang mở quán mưu sinh để nuôi mẹ già, em
dại, v́ anh lính nghĩ rằng, ngày mai anh sẽ ra
chiến trường, biết có c̣n sống mà tiêu xài tháng
lương vừa lănh!
Người lính đó, bây giờ về
đâu trong cơi đời nghiệt ngă, có phải anh
hiển hiện trong cuộc sống lầm than, cơ
cực, qua lời thơ kể chuyện của nhà văn
Mường Giang:
Có
lần từ Mỹ về Phan Thiết
Theo
bạn nhậu chơi tận Phú Long
Bữa
tiệc nhà giàu đầy rượu thịt
Đời
vui như cảnh lạc tiên bồng
Đang
lúc ngă nghiêng cười ngặt nghẽo
Bỗng
ai vừa trổi khúc ly ca
Thêm
đàn vọng cổ hờn, than, oán
Năo
nuột trời ơi, nước mắt nḥa
Ra
ngó, gặp anh người hát dạo
Cụt
chân, mù mắt, lết xe lăn
Phong
trần, nhuộm bạc đời trai trẻ
Nhưng
nét nam nhân vẫn khắc hằn
Mấy
chục năm sầu, bao biển lệ
Mà
anh vẫn giữ áo hoa rừng
Chiến
y chằng chịt trăm lần vá
Bạc
phết, đoạn trường lắm thảm
thương
Anh
hát toàn bài chinh chiến cũ
Điệu
ru nước mắt, nát tim người
Ḥ,
xề, sang, xứ như ̣a thét
Khiến kẻ vong gia cũng tả tơi.
Tàn
tiệc, mỗi người trôi một nẻo
Loạn
ly đời thế, mấy ai vui
Tôi
về xứ lạ, làm bồi Mỹ
Quên
chuyện long đong, khóc lẫn cười
Nhân
có bạn từ Phan Thiết tới
Hỏi
tin người hát dạo thương binh
Mới
hay anh đă ôm đàn chết
Giữa
một đêm mưa trước mái đ́nh
Buổi
đó v́ đời làm lính trận
Tàn
cơn lửa loạn chịu thương đau
Nay
trơ nắm đất mồ vô chủ
Định
mệnh ǵ đâu quá nghẹn ngào!
*
Tháng 4 trên xứ
người, đọc hai câu:
- “Mới hay anh đă
ôm đàn chết.
Giữa một đêm
mưa trước mái đ́nh”, ḷng xót xa buồn.
Cô bán quán ngày xưa, nếu qua được
cuộc chiến, nay chắc thành bà nội, bà ngoại.
Nếu may mắn có được gia đ́nh ấm êm,
sống trong hạnh phúc, cô có c̣n nhớ anh lính trẻ
đă gặp trong thành phố buồn, của một
thời lặn lội mưu sinh?
Tháng 4, thành phố
Tháng 4 về của ngày Quốc Hận,
tháng 6 với lễ Kỷ niệm Quân Lực... những ai may mắn ở hải ngọai,
hăy rộng ḷng chia xẻ, góp chút t́nh cho anh lính thương
tật, trước khi anh về cơi vĩnh hằng, như
lời một thương phế binh nhận
được 100 đô la từ hải ngoại gửi
về. Anh Thương Phế Binh đă dặn ḍ con, có
nội dung với đại ư như sau:
-Con hăy giữ 100 đô la này, để
dành mua cho ba cái ḥm, để khi chết đi, ba được
ấm áp v́ được nằm trong ṿng tay của t́nh
chiến hữu./.
Hoàng
Minh Thúy
(Năm thứ 31 - Xây Dựng số
784 phát hành ngày 3 tháng 5-2014)