Tạp
Ghi:
Nỗi Buồn Tháng Tư
Hoàng Minh Thúy
(Tạp Chí Xây Dựng – Năm Thứ 34 –
Số 862 – phát hành ngày 29-4-2017 tại
Thấm thoát lại đến tháng Tư,
cái mốc thời gian gợi bao nỗi đau
thương, tủi nhục của người Việt
lưu vong mỗi khi nhớ đến tháng Tư năm
1975, nên có người gọi là “Tháng Tư đen”. Một
nhà văn nổi tiếng và cũng là nhà thơ, đă
hạ bút để diễn tả nỗi ưu hoài của
ông trong tháng Tư quốc nạn:
Một năm người có
mười hai tháng.
Ta chỉ riêng ḿnh một tháng tư
(Thanh
Tháng 4 đến, chắc
chắn sẽ gợi nhiều kỷ niệm, nhất là
với các người lính của Quân Lực Việt Nam
Cộng Ḥa, đă tức tủi tan hàng. Kẻ mất người yêu trong cơn
hỗn loạn. Người th́ tan nát gia đ́nh sau tháng
năm dài tù tội. Biển cả hóa nương dâu..
Với tôi, mỗi khi gần đến ngày
Quốc Hận khiến cho tôi nhớ lại tháng 3, 1975, khi
làn sóng dân, quân di tản từ miền Trung tất tả
đổ dồn vào thành phố Nha Trang. Những trại
tạm cư, nhà thờ, trường học, chùa
chiền, đầy những khuôn mặt ngơ ngác, kèm theo tiếng khóc ai oán. Người mất
cha, kẻ mất chồng, người băn khoăn
về thân phận thân nhân c̣n kẹt lại ở các
tỉnh địa đầu giới tuyến...
Tôi không có bà con, bè bạn trong rừng
người di tản đó trong các trại tạm cư,
chỉ có tấc ḷng quặn thắt của t́nh
người, khi nghĩ đến những phụ nữ
cùng lứa với ḿnh, đang lao đao khốn khổ v́
thảm họa chiến tranh. Họ phải bỏ nhà
cửa, xe cộ, ruộng vườn,
để đứng, ngồi la liệt trên các tấm
chiếu nylon ở một nơi đông đúc, hỗn
độn như thế này! Tội nghiệp nhất là các
thiếu phụ trẻ tuổi, bụng to vượt
mặt, hay con đang tuổi bồng ẳm trên tay. Một tay dắt con,
tay kia dắt mẹ, chồng th́ đang c̣n ở đơn
vị, biệt vô âm tín, cuộc đời cô rồi sẽ
trôi dạt về đâu?
Tôi rời Nha Trang vào tuần lễ thứ 3
của tháng Ba, về Saigon trên một chiếc trực
thăng của tướng Nguyễn Cao Kỳ, do Đại
Úy Nguyễn Quang Vĩnh lái. Khi đó, tôi
vừa tṛn 29 tuổi. Phi cơ đáp.
Ngơ ngơ ngác ngác giữa rừng người ở
trạm Hàng Không Quân Sự trong phi trường Tân Sơn
Nhất. Vai đeo túi xách, tay dắt con trai tám tuổi, con
gái hai tuổi c̣n ôm chai sữa, cố t́m trong đám đông
một khuôn mặt thân quen để quá giang ra cổng
trại Phi Long, từ đó đón xe taxi, về nhà cha
mẹ trên Trương Minh Giảng gần nhà thờ Ba
Chuông.
Khoảng cách từ cổng trại Phi Long đến nhà không
đầy 3 cây số, tấp nập người di
chuyển. Họ bươn bả, hấp
tấp, chộn rộn, bàng hoàng, mệt mỏi, kinh
sợ.
Rồi tháng 4 đến, nhằm ngày 19 tháng
3, Ất Ngọ, thành phố Saigon tràn ngập cờ
đỏ sao vàng, dân ngơ ngác, quân hỗn loạn,
quần áo lính vất đầy hai bên đường.
Tháng 5 tới, Quân Dân Cán Chính
Việt Nam Cộng Ḥa bị goi lên phường, khóm tŕnh
diện. Ở
trong xóm, một sĩ quan Hải Quân treo cổ, nhất
quyết không nộp ḿnh. Một sĩ quan Bộ Binh,
cho gia đ́nh ăn cháo pha thuốc
độc để t́m về bên kia thế giới,
nơi không có bóng cờ máu, mà cả đại gia đ́nh
ông đă từ bỏ năm 1954, trên con đường
hải hành gian khổ từ Bắc vào
Cứ như thế, cả con
đường Trương Minh Giảng như lên cơn
sốt. Đi về đâu, khi xe tăng của CS đă nằm ở
cổng trại Phi Long (Không Quân) của phi trường Tân
Sơn Nhứt?
Một số khác đưa gia
quyến về vùng ven biển, kiếm thuyền bỏ
nước, v́ nghe tin Đệ Thất Hạm Đội của
Hoa Kỳ vẫn c̣n ở ngoài khơi. Tin tức loan truyền
khắp nơi về một sự tắm máu sẽ
xảy ra. Nhà nhà kín cửa, nói năng th́ thào, ăn uống dè sẻn, điện
nước không dám xài hoang phí.
Ngày tháng chậm chạp trôi qua, các phụ
nữ nhuộm quần áo thành màu đen, móng tay
cắt ngắn, không c̣n sơn bạc, sơn hồng. Sự căng thẳng ngày một kéo dài, mỗi
khi nghe tiếng Loa vang hè phố. Sáng
sớm nghe Loa, chiều tối cũng nghe Loa, kêu tên
từng người đến tŕnh diện chánh quyền.
Trời ơi, có ai ngờ
Tôi quay quắt chạy ra, chạy vào, tự
hỏi ḿnh làm sao “trốn”, để khỏi ra tŕnh
diện, khi Loa gọi tên những ai làm việc cho các cơ
quan Dân Sự cũng như Quân Sự của Hoa Kỳ
phải ra Phường tŕnh báo.
Những người ở chung
quanh khu phố của con đường Trương Minh
Giảng này, ai cũng biết tôi một thời là nhân viên
của cơ quan Viện Trợ Hoa Kỳ (USAID).
***
Rồi
từ đó, chánh quyền mới luân phiên đổi
tiền, để biến người có nhà thành kẻ
không nhà. Người
giàu hóa điên, v́ bị tịch thâu tài sản. Công an Khu vực tự do vô ra gia cư của
mỗi người, kiểm soát kín đáo các diễn
biến trong gia đ́nh. Dân chúng Saigon bắt đầu
biết Cộng Sản là ǵ, họ không tịch thu của
người giàu, phân phối cho người nghèo qua lời
đồn đại, mà họ kiếm lư do để
lấy hết, lấy sạch, qua các lần đổi
tiền, hạn chế theo qui định mỗi
đầu người. Ngày ngày dân
Những sự việc này, ai đă từng
kẹt lại sau tháng 4, 1975, đều không lạ!
Từ ngày đó, những
người yêu, người vợ của lính, trạc
tuổi 30, má hồng phai nhạt, trong đó có tôi. Các chị
bới tóc cao, đội nón lá, tất tả ngược
xuôi chợ trời, lăn lóc trên các tuyến
đường xe đ̣, buôn chui, bán nhủi (bán xong
nhủi vào khu hẻm liền, để khỏi bị công
an bắt) để kiếm tiền nuôi con, thăm nuôi
cho chồng, thăm nuôi anh em cật ruột trong lao tù
khốn khổ.
Các nhân viên 
chính quyền, quân nhân VNCH bây
giờ thành tù “cải tạo”.
Họ bị chuyển đưa tù trại
này sang trại khác, vất thư
nhắn tin dọc theo đường di chuyển. Mấy bà nhận
được tin, th́ thào, loan báo cho nhau, để biết
chỗ mà bới xách, thăm nuôi.
Quay đi, ngoảnh lại,
cực khổ gian truân thắm thoắt cả chục
năm, người chồng thân yêu mới được
thả về. Các con không nh́n
ra cha, gia đ́nh tan nát v́ miếng cơm, manh áo, xé nát họ
ra từng mảnh! Có anh đă nằm xuống, thân xác
gửi cho cây rừng của trại tù heo hút sau những
ngày lao động, thiếu ăn, thiếu thuốc
men....Có anh tự t́m về cơi chết khi nghe vợ giao con
cho ông bà nội, lập gia đ́nh mới. Cả một
bầu trời tang thương phủ chụp lên
đời sống của dân chúng miền
Không thể sống trong chế độ cai nghiệt của CS, rồi người
th́ đi đường bộ, kẻ theo đường
biển, t́m phương tiện vượt thoát. Kẻ may
mắn ngày nay thành Việt Kiều! Người bất
hạnh làm mồi cho cá, làm phân bón cho cây rừng trong
rừng già Thái- Miên-Việt!
Thắm thoát mà đă mấy chục năm!
***
Khi bạn đọc cầm số báo này
trên tay, thành phố của chúng ta đang
rộn ràng phát động tổ chức Lễ
Tưởng niệm Tháng Tư Đen:
Lễ Tưởng Niệm Quốc Hận
tại Houston năm nay có 2 phần, phần 1 là Lễ Truy
Điệu cử hành lúc 5 giờ chiều tại khu
Tượng Đài Chiến Sĩ Việt Mỹ, do các
Hội đoàn Quân đội đảm trách.
Phần hai, tại khu thương mại
Hồng Kông 4, sẽ là buổi lễ chính thức do
Hội Đồng Đại Diện Cộng Đồng
điều hợp, có văn nghệ đấu tranh
với các giọng ca cây nhà lá vườn, bắt đầu
từ 6: 30 cho đến 11 giờ đêm.
&
Báo số này theo lịch
tŕnh sẽ ra ngày Thứ Bảy 29 tháng 4. Tuy nhiên, chúng tôi
đă “ép” ra sớm 1 ngày (Thứ Sáu) để mong bạn
đọc bỏ th́ giờ tham dự. V́ tại vũ
trường Baby’Club, BS Trung Chỉnh từ Nam Cali qua,
sẽ tổ chức Lễ Tưởng Niệm 30 tháng 4
(Chủ nhật 30/4) có văn nghệ đấu tranh
với ca sĩ Ngọc Đan Thanh, Trung Chỉnh, Anh Khoa...
và nhiều ca sĩ địa phương trong mục
đích gây qũy, để xây Tượng Đài tri ân các
tướng lănh đă tự sát và anh hùng tử sĩ, trong khu Nghĩa
Trang Quân Đội tại miền Nam Cali.
Chương tŕnh bắt
đầu từ 2 PM cho đến 5 PM, giá vé vào cửa $20
đô la. BTC hoan
nghinh sự yểm trợ tài chánh của đồng
hương.
***
Đă hơn 40 năm, Houston vẫn luôn có
chương tŕnh tưởng nhớ ngày tang của một
chế độ, mặc dù
mười năm gần đây, không có biểu t́nh
tuần hành, không tổ chức Đêm Không Ngủ như trước.
Thủơ đó, phương
tiện truyền thông chỉ hai ba tờ báo, có tờ phát
hành không đúng ngày. Muốn
loan tin cho cộng đồng được rơ, Ban Tổ
Chức in truyền đơn, rồi thay phiên nhau đi
răi, đi gắn trên kiếng xe, dán trên tường của
các chợ Việt Nam Plaza, khu chợ Hoà B́nh, các tiệm
phở, cà phê, vũ trường quanh vùng downtown Houston..
Ngày đó (1985) mỗi tháng Tư về, Ban
tổ chức Ngày Quốc Hận, Ngày Quân Lực, chung
tiền thực hiện công tác: treo cờ, thiết lập
khán đài, xin giấy phép biểu t́nh. Thương mại
của người Việt Nam hăy c̣n èo uột, Ban Tổ
Chức không đi xin Sổ Vàng như bây giờ (2017),
tất cả mọi sinh hoạt đấu tranh đều
bằng tiền túi của các vị trong Ban Tổ Chức:
tiền nhịn cà phê, thuốc lá của các ông và tiền
phấn son của quí bà. Tuy đồng
hương hăy c̣n nghèo, nhưng tinh thần rất cao.
Chương tŕnh nào cũng sôi nổi, đầy hào khí,
đông nhất khoảng 200 người, lúc đó, BTC
mới có lời kêu gọi, người tặng vài
đồng, kẻ vài chục, góp quỹ chi trả.
Chương tŕnh không có ca sĩ, chỉ có hợp ca các bài
hát đấu tranh, chính huấn, nhất là chương
tŕnh Đêm Không Ngủ tổ chức trong đêm Thứ
Bảy, mỗi người có cơ hội lên máy vi âm tŕnh
bày vấn đề thời sự trong năm, hay chia
xẻ sự đớn đau riêng sau tháng 4, 75.
Đồng hương lúc đó chưa ổn
định cơ ngơi, nhưng sốt sắng tham
dự v́ hiểu rằng:
Bạn bè anh giờ này đang đốt
lửa.
Anh ngại ǵ không góp chút
củi khô?
(tác giả?)
Nửa đêm ban ẩm thực dọn cháo
gà, bánh ḿ thịt. Nhiều đêm mưa rơi tầm tă,
khi tan hàng cứ lội mưa mà chạy ra xe. Rất cảm động, khi
nhiều anh chị dắt theo con cái khoảng 9, 10 tuổi
như con của chúng tôi, để vui buồn theo
đời sống đấu tranh của cha mẹ.
Thời gian này, ai nấy đều cảm thấy có bổn
phận với thân phận người Lính c̣n ở trong
các trại tị nạn Đông Nam Á (chờ cứu xét
định cư), những người lính c̣n bị giam
ở cái gọi là trại “Cải tạo” từ Nam
tới Bắc, thiết tha với các tổ chức
phục quốc của nhiều đảng phái (Lê Quốc
Túy, Ḥang Cơ Minh, VN Quốc Dân Đảng, Đại Việt...)
Bởi v́, mỗi người trong cuộc sống mới,
đều có chung cảm nghĩ như tâm sự của nhà
thơ BĐQ Trạch Gầm:
30 tháng 4, ta ôm mặt khóc.
Trên cầu
Mười năm binh đao, mười ngày
kết thúc.
Ta, c̣n nguyên, mà mất cả quê hương.
****
Hơn 40 năm đi qua.
Hôm nay một thế hệ
đă trưởng thành, trở thành những doanh gia, chuyên
viên đủ mọi ngành nghề, góp phần làm phồn
thịnh cho nền kinh tế
Hôm nay, nếu tổ chức các chương
tŕnh của ngày Quốc Hận, ngày Quân Lực để
hâm nóng bầu không khí cũ, mà không có danh ca về tăng
cường, đồng hương sẽ không tham dự
đông đảo, v́ phim bộ Đại Hàn, phim bộ
Hồng Kông, đèn màu của pḥng trà, tiếng nhạc
của vũ trường... vẫn có khả năng lôi
cuốn hơn. Người người theo nhau du lịch
VN, áo gấm về làng đông quá, nên không t́m đâu ra
sự gắn bó đậm đà của t́nh chiến
hữu như ngày xưa.. Ngày
Tưởng Niệm Quốc Hận, đi ḷng ṿng quan sát,
bạn sẽ cảm thấy không khí hôm nay, vui như
đang xem đại nhạc hội để… giải
trí!
Mấy năm gần đây,
nhờ hệ thống điện toán ngày càng tân kỳ,
giải quyết phần nào sự khắc khoải của
mỗi cá nhân, trong mỗi hoàn cảnh. Cùng lúc các đài phát thanh,
hệ thống truyền h́nh, báo chí tràn ngập thành
phố, mở mang kiến thức cho khán thính giả.
Các bài viết được dịp phổ biến,
nhờ vậy mà hồi kư của các nhân vật có thẩm
quyền trong chế độ cũ, lần lượt
phơi bày mặt trái của mọi vấn đề, chính
trị lẫn tôn giáo trong cuộc chiến, dẫn
đến biến động tháng Tư đen.
Đọc xong, càng thêm ngậm
ngùi, thương cho thế hệ tuổi trẻ Việt
****
Tháng Tư,
cũng là tháng sinh nhật của tôi. Như thông lệ, tôi
không tổ chức tiệc mừng, mà tự thưởng
cho ḿnh một thời gian riêng tư, để lanh quanh
đi t́m các bài thơ, bài nhạc, với những kỷ
niệm học tṛ một thời gắn bó, có bạn bè,
người yêu đều là Lính. Vừa để mắt
t́m trong “Net”, ḷng vẩn vơ nhớ
những kẻ đă hy sinh, những người bạn
học chung lớp, thành kẻ thương tật khi
vừa ra khỏi quân trường.
Họ đang ở đâu, có
c̣n tồn tại sau Tháng 4 quốc nhục?
Tôi t́m thấy nhiều bài thơ rất ư
nghĩa, của những người thanh niên trẻ,
bỏ tay viết thay tay súng, để bảo vệ quê
hương, vẫn luôn giữ được tính tính
đôn hậu, như thứ t́nh yêu mơ màng thật
dễ thương, qua một bài thơ của tác giả
Trần Ngọc Nguyên Vũ..
Bài thơ mang tên “Giao Thừa Trông Ánh Hỏa
Châu Rơi”, xin chép lại để chia xẻ cùng bạn
đọc:
Ai về phố núi cao nguyên
ấy.
Xin chuyển giùm tôi một lá thư
Tới ngừơi con gái
buồn-muôn-thuở...
Từ độ xa nhau chẳng giă từ
Em gái xa nhà, tôi lính trận
Gặp gỡ qua giây phút ngại ngần
Thị trấn về đêm heo hút lạnh
Mưa rừng, quán vắng bỗng thành
thân....
Tôi c̣n bà mẹ bầy em
nhỏ.
Em cũng mẹ già, mấy đứa em
Cũng chiều tựa cửa ngồi trông
đợi
Cũng mỏi ṃn trông
dưới ánh đèn.
Sinh ra thời loạn nhiều gian khổ
Phận má hồng thân lắm bụi trần
Tôi trải đời trai theo
khói lửa
Em giặt ḷng, ṿ nát tâm can
Em kể chuyện ḿnh cay đắng quá
Cả đời chẳng được
một lần vui
Thôi th́ vận nước c̣n trôi nổi
Hăy mỉm cười thay những ngậm
ngùi
Tôi móc hết tiền lương vừa lănh
Nh́n em xỏa tóc phủ vai gầy
Nghẹn ngào khoé mắt rưng rưng lệ
Em nói lời nghe mưa bóng mây
Mai tôi ra trận, không cần đến
Em giữ mà may chiếc áo dài
Sắp đến tết rồi, về
thăm mẹ
Mua quà cho mấy đứa em trai
Rồi đây trên bước
đường xuôi ngược
Em dạt về đâu
một kiếp người?
Tôi ở tiền đồn ngoài BenHet
Giao thừa trông ánh hỏa châu rơi!
Bạn có thấy chăng, người lính
trẻ của chúng ta rất đôn hậu và dễ
thương không, với lời thổ lộ: “Tôi móc
hết tiền lương vừa lănh”, tặng cho cô gái
nghèo đang mở quán mưu sinh để nuôi mẹ già, em
dại, v́ anh lính nghĩ rằng, ngày mai anh sẽ ra
chiến trường, biết có c̣n sống mà tiêu xài tháng
lương vừa lănh!
Người lính đó, bây
giờ về đâu trong cơi đời nghiệt ngă? Có phải anh vẫn hiển hiện trong
cuộc sống lầm than, cơ cực, qua lời thơ
kể chuyện của nhà văn Mường Giang:
Có lần từ Mỹ về Phan Thiết
Theo bạn nhậu chơi tận Phú Long
Bữa tiệc nhà giàu đầy rượu
thịt
Đời vui như cảnh lạc tiên bồng
Đang lúc ngả nghiêng cười ngặt
nghẽo
Bỗng ai vừa trổi khúc ly ca
Tiếng đàn vọng cổ hờn, than,
oán
Năo nuột trời ơi, nước mắt
nḥa
Ra ngó, gặp anh người hát dạo
Cụt chân, mù mắt, lết xe
lăn
Phong trần, nhuộm bạc đời trai
trẻ
Nhưng nét nam nhân vẫn khắc hằn
Mấy chục năm sầu, bao biển
lệ
Mà anh vẫn giữ áo hoa rừng
Chiến y chằng chịt trăm lần vá
Bạc phết, đoạn trường
lắm thảm thương
Anh hát toàn bài chinh chiến cũ
Điệu ru nước
mắt, nát tim người
Ḥ, xề, sang, xứ như ̣a thét
Khiến kẻ vong gia cũng
tả tơi.
Tàn tiệc, mỗi người trôi một
nẻo
Loạn ly đời thế, mấy ai vui
Tôi về xứ lạ, làm bồi Mỹ
Quên chuyện long đong, khóc lẫn
cười
Nhân có bạn từ Phan Thiết tới
Hỏi tin người hát dạo
thương binh
Mới hay anh đă ôm đàn chết
Giữa một đêm mưa trước mái
đ́nh
Buổi đó v́ đời làm lính trận
Tàn cơn lửa loạn chịu
thương đau
Nay trơ nắm đất mồ vô chủ
Định mệnh ǵ đâu quá nghẹn ngào!
*
Tháng 4 trên xứ
người, đọc hai câu:
- “Mới hay anh đă ôm đàn chết.
Giữa một đêm mưa
trước mái đ́nh”, ḷng xót xa buồn.
(Thật
sự, mỗi lần đi gửi tiền cho anh em TPB, Nhóm
chúng tôi rất xót xa, khi nghe nhân viên của công ty LẸ
gọi đến, yêu cầu thay tên anh khác, v́ người
nhận đă qua đời cách đây vài tháng),
Cô
bán quán ngày xưa, nếu qua được cuộc
chiến, nay chắc thành bà nội, bà ngoại.
Nếu may mắn có được gia đ́nh ấm êm,
sống trong hạnh phúc, cô có c̣n nhớ anh lính trẻ
đă gặp trong thành phố buồn, của một
thời lặn lội mưu sinh?
Tháng 4, thành phố
Mỗi lần bệu rệu như vậy,
tôi mong mọi người hăy nghĩ đến các
thương binh ở quê nhà.Vết thương sau hàng
chục năm,
nhưng vẫn
chưa lành, v́ tâm trạng của một kẻ bị quên
lăng. Trong thân thể hăy c̣n lưu dấu vết của
chiến tranh, c̣n miễng đạn chỗ nọ, chỗ
kia, mỗi khi thời tiết thay
đổi, gây nhiều đau nhức. Thật sự
họ đă lần hồi nằm xuống trong đơn
lạnh cô đơn, sĩ số TPB c̣n ngoi ngóp chẳng bao
nhiêu người. Họ đang sống trong tăm tối
của cảnh đời thiếu thốn, chờ
đợi t́nh yêu thương của đồng
đội cũ, như sự an ủi
sau cùng...
Tháng 4 về của ngày Quốc Hận, tháng
6 tới với lễ kỷ niệm Quân Lực...
Những ai may mắn thênh thang ở hải ngọai, hăy
rộng ḷng chia xẻ, góp chút t́nh cho anh lính thương
tật, trước khi anh về cơi vĩnh hằng, như
lời một thương phế binh nhận
được 100 đô la.
Anh Thương
Phế Binh đă dặn ḍ con, có nội dung với
đại ư như sau:
-Con hăy giữ 100 đô la này, để dành
mua cho ba cái ḥm, để khi chết đi, ba
được ấm áp, v́ được nằm trong ṿng
tay của t́nh chiến hữu./.
Hoàng Minh Thúy