Tạp ghi:

Nhớ Chuyện Xưa

Nghĩ Chuyện Đời Nay

Hoàng Minh Thúy

(Tạp Chí Xây Dựng – Năm Thứ 34 – Số 878 – Phát hành ngày 9-12-2012 tại Houston – Texas)

Tuần lễ vừa qua Houston mưa lớn. Những cơn mưa tầm tã thường trói chân tôi trong phòng, lanh quanh với sách vở, với giấy tờ, với tập truyện dài đang viết dở dang, bâng khuâng với những kỷ niệm chập chùng theo từng đám mây xám mù mịt kéo về.

Những cơn mưa lớn làm tôi nhớ về những ngày buồn bã trên vùng Kinh Tế Mới miền Đông (Chơn Thành, tỉnh Bình Long), nơi có những người sĩ quan sau tháng năm dài cải tạo, lê tấm thân tàn tá túc, đốt củi, hầm than, ngậm đắng nuốt cay, tránh xa thị thành - giả biệt những nơi chốn anh đã có lần xênh xang áo mão…

Những cơn mưa nhỏ lại khiến tôi nhớ tháng ngày thơ ngây của tuổi học trò, nhất là những năm Đệ Lục, Đệ Ngũ ở Sàigòn.

Có lần đội mưa theo mấy chị học lớp trên đến chân cầu Công Lý xem … bói. Mấy chị đang tuổi cặp kê muốn xem bao giờ sẽ lấy chồng, chồng sẽ có chức phận gì, cuộc đời sau này vui buồn hay đau khổ.

Còn mình đang tuổi trèo cây me, hái trộm hoa nhà hàng xóm, ngẩn ngơ khi bà thầy bói hỏi cô muốn xem cái gì: tình duyên, gia đạo. Tình duyên thì làm gì có anh chàng nào đi theo với cái tuổi còn đánh đũa, chơi u bắt mọi. Gia đạo thì có cha mẹ lo hết từ đầu đến chân. Con bé nhìn bạn ngẩn ngơ cười rúc rích, rồi rụt tay lại, bị mấy chị lớn mắng mỏ mấy câu.

Cứ như thế, mưa lớn tôi cũng ngồi ngẩn ngơ, mà mưa nhỏ tôi cũng... ngất ngư buồn. Vì vậy, càng lớn tuổi, tôi sợ mưa như người già sợ trời trở gió. Nếu không muốn nhìn mưa mà nhớ về kỷ niệm, tôi lay hoay tìm đậu xanh để nấu chè, tìm bơ để làm bánh, để bận rộn với bột với đường, vì vậy thân thể không nở bề dọc, cũng phình bề ngang vì cái tật thích lăng xăng trong bếp.

Chiều nay, Houston trở gió rồi mưa bão ầm ì. Tin khí tượng cho biết, mưa kéo dài hai ba ngày liên tiếp khiến tôi không có cách chi mà chạy trốn cơn dông đang thổi qua thành phố. Tôi đứng nhìn mưa một hồi rồi bỗng nhớ đến một người bạn cũ tạm đổi tên là Duyên.

***

Ngày đó chúng tôi vừa quá tuổi đôi mươi, cùng làm chung một cơ quan nên có dịp gặp gỡ nhau hằng ngày. Sở làm của chúng tôi là một dãy cao ốc lớn nhiều tầng, đối diện với vườn hoa Tao Đàn (Sàigòn), có hàng trăm nhân viên.

Sáng làm việc từ 8 đến 12 giờ, chiều từ 2 đến 6 giờ. Khoảng thời gian hai tiếng đồng hồ nghỉ trưa này gây trở ngại cho những người có nhà ở xa. Cho nên trong nhóm phụ nữ có rất đông người ở lại dùng bữa trưa trong Sở, đi ăn quà ở Ngã Sáu, sát văn phòng chỉ một block đường, hoặc long nhong ngoài chợ Bến Thành chọn vải may áo dài, hoặc ngủ gà ngủ gật trong phòng.

Tôi, Duyên và một số cô bạn khác thường ở lại Sở buổi trưa, vì ngại đi đi về về giữa lúc trời đứng bóng, nóng hừng hực mà đường lại kẹt xe.

Trong khoảng thời gian rỗi rảnh này, đám đàn bà con gái chia thành từng nhóm, nói với nhau đủ thứ chuyện trong lúc rủ nhau đi ăn uống, hoặc đủng đỉnh vào vườn Tao Đàn xem hoa ngắm cảnh. Gặp ngày trời mưa dầm, thì đưa nhau lên tầng lầu cao nhất, ngồi trong Câu Lạc Bộ của Sở, vừa ngắm quang cảnh thành phố Sàigòn mờ mịt mù sương vừa dùng bữa trưa cũng thú vị lắm.

Những khi thời tiết xấu như vậy, Câu Lạc Bộ đông nghẹt khách, nên chúng tôi phải chờ đợi rất lâu mới đến phiên “order” thức ăn, thường chỉ có các loại bánh mì kẹp thịt như: Hamcheese, Hamburger, hoặc Hot Cake ăn với mật ong, bánh Donut với cà phê hoặc trà nóng, trái cây tươi như bom, cam hoặc trái cây đóng hộp.

Những lúc phải xếp hàng như thế, trong khi tôi sốt ruột xuýt xoa, chong mắt nhìn lên bảng thực đơn chọn món ăn, hoặc ngắm bồi bếp tíu tít chiên thịt, làm hot cake, thì Duyên đứng nhìn mưa bay bay qua khung cửa kính với đôi mắt thích thú và đã có ước muốn, khi nào chết thì được ...chết trong mưa. Tôi gạt ngang:

-Nè, đừng có nói gở như vậy, không tốt đâu.

Là người Công Giáo, Duyên không tin lời tôi giảng giải và cũng không mấy tin chuyện bói toán vẫn vơ.

Một buổi trưa, trời mưa lâm râm, không đủ ướt đất, Sau khi ăn trưa ở một nhà hàng sát bên Sở, chuyên bán thức ăn nấu theo kiểu Pháp, một cô bạn chung phòng rũ Duyên và tôi đi xuống Khánh Hội gặp ông bác mới từ Pháp qua.

Tâm nói:

-Ông bác của tôi là nhà tử vi đẩu số. Giỏi nổi tiếng! Khách của bác, phải ghi tên trước cả tuần mới được gặp. Mấy bồ theo tôi xuống thăm bác, tôi nói bác xem giúp cho, nhất là Duyên, nghe tin bồ sắp lấy chồng phải không?

Duyên gật đầu, đi theo tôi và Tâm. Tôi học trường Đạo nhiều năm, gặp Cha nhiều hơn gặp Sư nên tôi thuộc kinh Lạy Cha nhiều hơn niệm Phật, bởi vì ba tôi bảo:

-Đạo nào cũng dạy người ta ăn ở hiền lành, làm lành tránh dữ, mấy đứa tụi con theo đạo nào cũng được.

Do vậy nhà thờ tôi cũng vô mà nhà chùa tôi cũng vào. Giáng Sinh thì tôi la cà với lũ bạn ở Vương Cung Thành Đường, gần nhà thì đi nhà thờ Chúa Cứu Thế. Ngày Phật Đản tôi đi chùa Xá Lợi hoặc thơ thẩn ở chùa Vĩnh Nghiêm. Ở đâu tôi cũng trân quý và ngưỡng mộ tất cả mọi lời kinh dạy. Thật ra trong đời sống, chu toàn được Đạo Làm Người cũng đã khó khăn rồi! Tuy nhiên, dù thường hay viếng Lăng Ông Bà Chiểu đêm Giao Thừa, hay có vô ra mấy chỗ hầu đồng từ ngày còn nhỏ, tôi vẫn không mê say chuyện bói toán, vì ba tôi bảo:

-Bói ra ma, quét nhà ra rác. Đi xem bói chỉ rước cái lo vào thân. Cứ ở hiền gặp lành. Cái số mình nó vậy rồi thì chạy trời không khỏi nắng. Gieo quả nào ta gặt quả nấy. Miễn sao ăn ở cho phải, rồi ông bà sẽ phù hộ cho mình.

Hôm ấy trời mưa lâm râm, ai nấy đều ra khỏi phòng, tản mạn đâu đó, nên nghe lời rũ của Tâm, tôi đồng ý theo Duyên và Tâm. Cả ba đèo nhau trên chiếc xe Honda đi xuống Khánh Hội, khỏang 10 phút là tới. Saigon lúc đó (1967) thưa và vắng..

Tôi nhớ bác của Tâm tên là Ích. Ông rất đẹp lão, ăn mặc sang trọng và bề thế, có vẻ quý mến Tâm vì là cháu ruột lâu ngày mới gặp. Thấy có nhiều khách chờ, nên tôi và Tâm đều nhường cho Duyên xem, vì lý do Duyên sắp lập gia đình, chúng tôi sẽ trở lại ngày khác. Bác Ích dùng kiếng rọi, soi bàn tay của Duyên, ngắm tướng mạo, hỏi ngày sinh tháng đẻ, rồi nói rằng:

-Người chồng mà cháu định lấy, không hợp với cháu đâu. Sẽ có nhiều chuyện không tốt xảy ra và cháu là người thua thiệt.

Duyên cười tủm tỉm, dáng vẻ không tin:

-Tại sao vậy bác?

-Bác không trả lời được. chỉ biết rằng, anh ta không hợp và cháu sẽ chịu đựng nhiều chuyện không vui sau này.

Khi chúng tôi ra về, bác Ích giữ Tâm ở lại, nói nhỏ điều gì đó. Khi đến sở làmTâm nói với tôi:

-Bác nói số của Duyên không tốt, không thọ. Đường tình duyên lộn xộn lắm, nhưng chắc là Duyên không tin. Minh biết anh chồng tương lai của Duyên mặt mũi đẹp trai, con một, dân du học, giáo sư đang dạy tại Trường Kỹ Thuật Cao Thắng.

Tôi nói với Tâm:

-Ngày mai nói cho Duyên biết đi!

Tâm gạt phắt:

-Nó không tin! Nói ra nói vào chỉ vô ích, đám hỏi đã xong rồi hai tháng nay, bộ bồ không biết sao?

Mà thật thế, nhìn cái dáng hào hoa phong nhã của anh chàng mỗi chiều lái Vespa đến đón Duyên, ai mà không thấy xứng đào, xứng kép, lại là Giáo Sư của trường Kỹ Thuật công lập, con một, khỏi lo chuyện đi lính, giữa lúc chiến tranh sôi sục lúc bấy giờ. Đấy không phải là một cuộc hôn nhân an bình và tốt đẹp sao?

Tôi và Tâm lúc ấy vừa có con đầu lòng, đường đời chưa đi qua mấy nên chẳng có nhiều kinh nghiệm, hơn Duyên vài ba tuổi, nên chả dám có ý kiến gì. Hơn nữa mới làm việc chung chưa tròn một năm, nên không dám nói ra, nói vào, sợ lỡ duyên của bạn.

Khi Duyên làm lễ hôn phối xong thì vào Sở xin nghỉ việc, từ giã đồng nghiệp chung phòng với đôi mắt sáng ngời của một người đang bơi lội trong niềm tin yêu của một đời sống đôi lứa. Tôi và Tâm đứng nhìn theo bóng nàng khuất trong thang máy, lòng thầm mong bạn đừng gặp cảnh không may, như bác Ích đã nói mấy tháng trước đây.

Rồi từ đó, chẳng nghe tin tức gì của Duyên cả và Duyên chẳng chơi thân với ai trong Sở nên không được rõ, cô nàng có hạnh phúc hay không sau ngày lên xe hoa, làm phép cưới tại nhà thờ rất ư trang trọng.

Hai năm sau, trong khi tôi và Tâm vẫn còn làm nơi chỗ cũ, chúng tôi đang vui vì vừa được lên lương, thì nhận tin sét đánh: Duyên nhảy từ lầu 10 của khách sạn Caravelle chết với bào thai sáu tháng vào lúc 9 giờ sáng.

Câu chuyện tình của cô được lên trang trong của một tờ Nhật Báo, đăng tải nhiều kỳ với đầy đủ mọi chi tiết, nhờ tập nhật ký cô để lại cho thân mẫu và được trao cho nhà báo khai thác.

Tôi ngồi chết sửng trong buổi sáng mưa bay bay khi nhận hung tin, chợt nhớ đến lời của Duyên ước ao trong buổi trưa nào đó trên lầu cao của Câu Lạc Bộ, nhớ đến lời của bác Ích khi nắm lấy bàn tay cô giải đoán chuyện tương lai. Qua cuốn Nhật Ký để lại, người ta mới biết rằng cô trao duyên nhằm tên trí thức “đào mỏ”, bởi bố mẹ Duyên là chủ một hãng làm giày rất lớn. Đám cưới xong mấy tháng, anh giáo sư yêu cầu cô vợ xin tiền bố mẹ để mua nhà, bằng không thì phải chịu cảnh chung đụng, làm dâu với bà mẹ chồng khắc nghiệt chỉ có một người con duy nhất.

Duyên không chấp thuận, thế là cả chồng lẫn mẹ lời ra tiếng vào, tiền đong gạo phát. Buồn phiền nên Duyên hư thai lần thứ nhất sau khi uống một túp thuốc an thần, được đưa vào nhà thương rửa ruột.

Lần thứ hai, sau cuộc cải vã, người chồng giáo sư lên chân hạ tay, Duyên bỏ về nhà cha mẹ ruột ở. Nhờ vậy, bố mẹ Duyên mới biết cớ sự. Ông bà giữ cô con gái lại nhà, nhưng anh chồng lên khóc lóc, nài nỉ, van xin. Mềm lòng Duyên xách gói trở về nhà mẹ chồng. Chưa được sáu tháng thì nàng chọn cái chết khốc liệt với lời ước nguyện: sẽ làm ma để báo oán gia đình chồng suốt đời.

Thì ra, sau khi đón vợ về chưa được bao lâu, đêm hôm trước ngày xảy ra câu chuyện, anh giáo sư bảo vợ về nhà mượn bố mẹ ruột một số tiền, nhưng nàng từ chối, yêu cầu anh chồng nếu muốn, thì lên nói thẳng với cha mẹ vợ. Tức giận, anh giáo sư cho vợ hai bạt tai, sau khi nói qua, nói lại vào lúc nửa đêm. Sáng sớm hôm sau khi chồng đến trường, bà già chồng xách giỏ đi chợ, Duyên mặc nguyên bộ áo dài trắng, quần trắng, gọi xích lô đến nhà hàng Caravelle ngay trung tâm thành Sàigòn. Lên lầu 10, nàng gọi bồi cho một tách cà phê. Người bồi quay lưng, Duyên leo qua lan can và gieo mình xuống đường với bào thai trong bụng. Nghe nói trong ngày tang lễ, bố mẹ Duyên khóc lóc thảm thiết vì trước đây ông bà đã từng đưa Duyên đến nhà hàng này, để dự đám cưới con của một người bạn, nhờ vậy mà nàng biết được địa điểm và nơi chốn để chọn chỗ giải quyết cuộc đời. Người thiếu phụ trẻ tuổi – con nhà giàu - gieo mình từ lầu 10 của nhà hàng Caravelle, chết trong bộ quần áo màu trắng, là cái tin chấn động Sàigòn lúc bấy giờ. Tôi không hiểu tại sao một người xinh đẹp, con gái nhà giàu, có nghề nghiệp chuyên môn (Kế Toán), lại giải quyết cuộc đời của mình trong quyết định vội vã như thế?

Sau đó, tôi được nghe kể rằng, Duyên đã thực hành lời ước nguyện của nàng: Mỗi đêm, hồn ma nàng hiện về, khua muỗng lanh canh vào ly như đang pha sữa cho con uống, khiến bà mẹ chồng và anh chàng giáo sư không ngủ được phải dọn nhà đi nơi khác.

**

Cái chết của Duyên khiến mấy người con gái làm việc trong cỏ quan USAID đang tính chuyện hôn nhân chùn lại, ai nấy rũ nhau đi kiếm bác Ích để nhờ xem… tương lai. Mấy bà lớn tuổi sau khi xem báo, có đề tài để bàn chuyện, đem ra mỗ xẻ thân thế, tánh tình của anh chồng đào mỏ của Duyên không bỏ sót góc cạnh nào cả. Trưa nào cũng được nghe: Thế nào là người trí thức và không trí thức. Thế nào là người có tư cách và không có tư cách. Người có bằng cấp cao có phải là người trí thức? Người có bằng cấp cao có phải là người có tư cách?

Thực tế, có người con gái nào khi lớn lên mà không mong ước có được một người chồng học thức, nghề nghiệp vững chắc để nương tựa tấm thân liễu yếu ớt, mỏng manh, mong được dựa bóng cây Tùng, cây Bách; nào ai muốn dựa vào thân cây khoai mì hoặc cây đu đủ, rồi bắt mình vòi tiền cha mẹ đắp gốc, vun phân? Có người mẹ vợ nào không mong ước có được chàng rể học thức, nghề nghiệp vững chắc, để con gái mình trao thân gửi phận.

Số phận sẽ vô cùng đắng cay nếu chẳng may va nhằm chàng rể tuy có học thức mà lại muốn đào mỏ! Nhục nhả làm sao kể hết nếu gặp anh chồng tuy có ngành nghề hốt bạc mà không có tư cách: ve thư ký, ve vãn vợ bạn, bao gái, hà tiện với vợ con, lật lọng xảo trá với bạn bè, trịch thượng xấc láo với cha mẹ vợ trong giao tiếp hằng ngày, (thì làm sao mà có chuyện phụng dưỡng lúc tuổi già?)…

Gặp những trường hợp này, quả là một điều đại bất hạnh cho thân phận liễu bồ! Sướng làm sao được khi ta ở nhà cao cửa rộng, mà cha mẹ chui rúc khu “low income”.

Sung sướng gì khi muốn biếu cha mẹ một món tiền, phải giấu đút chồng như một người ăn cắp. Vinh hạnh gì khi cả thành phố biết chồng mình đem tiền đi bao gái non. Ngẳng mặt lên sao được khi người ta nói chồng mình là… kẻ “già chơi trống bỏi”. Thà rằng lấy anh chồng cu ly mà mình giữ vai trò nội tướng, hạnh phúc chan hòa khi anh cu ly này chân thật với vợ con, tôn trọng gia đình nhà vợ cũng như gia đình của anh.

Đó là kết luận chung chung của một số phụ nữ lớn tuổi, lúc đó đã là bà nội, bà ngoại đang làm việc trong Sở, sau hằng tháng dài bàn bạc về tư cách của người chồng qua câu chuyện của Duyên.

Riêng mấy cô trẻ tuổi thì ngồi lắng nghe để rút kinh nghiệm cho đời sống.

Chuyện của Duyên cũng thương tâm như chuyện cô bạn học cùng học lớp luyện thi Tú Tài với tôi thưở xưa, đã vì người yêu là một anh chàng vừa tốt nghiệp Y Khoa phụ rãy, mà chọn lấy cái chết khốc liệt hơn nữa: Cô cho xăng vào đầy một thau nhôm, ngồi vào đó, châm lửa tự tử. Cô chết đi với một bào thai ba tháng bởi anh bác sĩ tân khoa, báo tin sẽ cưới vợ theo lệnh của gia đình, mặc kệ cho cô giải quyết thân phận không chồng mà chửa của mình!

Cả hai đều là những người con gái có nhan sắc, con nhà, nhưng số phận không may va nhằm chàng họ Sở! Sự từ giã cõi đời của họ một cách đau thương, chỉ để lại cho gia đình vô vàn nỗi chua xót, mang thêm tội bất hiếu đối với cha mẹ!

* * *

Từ những chuyện đã chứng kiến kể trên, khiến tôi có quan niệm không nên đánh giá con người qua bằng cấp, tiền bạc, hoặc danh vị; nhất là sau cuộc đổi đời 1975.

Ai anh hùng, ai hèn nhát, ai sĩ khí, đều dần dần lộ mặt sau bước chân của thời gian.

Trước năm 1975, có ông Tướng đã phát biểu với các cựu sinh viên sĩ quan khi thăm viếng một quân trường, sau khi thấy các anh chào tay. Ông nói như sau: Tay thẳng, đầu thẳng, mắt nhìn thẳng, chân thẳng, thế ngồi, đi đứng, quần áo đều thẳng. Tôi ước mong sau này khi các anh ra trường, lúc nào con người của các anh cũng thẳng, không bao giờ bị thời gian làm cho lưng các anh cong lại.

Thử hỏi, trong cuộc biến động tháng Tư đen 1975, là sĩ quan chỉ huy cao nhất nhì trong Quân Đội VNCH, ông có thẳng thắn cho các thuộc cấp biết: phải… chạy như tôi, chạy cho mau, để không bị CSVN bắt đi học tập khiến nhà tan cửa nát, thân thể suy mòn. Hay là cũng giống như hầu hết các tướng lãnh, các cấp chỉ huy khác, đã ra lệnh cho thuộc cấp tử thủ, giữ an ninh hậu cứ, để mình rảnh rang lo cho bầu đoàn vợ lớn, vợ bé, con sen …v…v… ra đi với đầy đủ va li lớn nhỏ?

* * *

Gẫm ra thì mới biết: Các bạn cứ làm theo những điều tôi nói, chứ đừng làm theo những điều tôi làm!

(Xây Dựng số 293 phát hành ngày 8 tháng 7, 1995)