Phạm Văn Hòa

CHUYẾN XE CUỘC ĐỜI

Sáng tinh mơ hôm nay, tôi ra đi đến thành phố xa để chia buồn cùng người bạn có đứa con dâu vừa qua đời ở tuổi còn rất trẻ. Tôi rời nhà khi ngoài trời mưa lất phất, khi màn đêm còn trùm phủ vạn vật.  Hơi lạnh làm tôi tỉnh ngủ, các giọt mưa bay bay dưới ánh đèn đường vàng vọt càng làm buổi sáng hôm nay thêm ảm đạm.  Cây cối bên đường nghiêng ngã vì gió, như cuộc sống con người luôn bị ngoại lực chi phối. Phố xá vắng tanh vì còn đang ngáy ngủ.  Các hàng quán đóng cửa im ỉm, thỉnh thoảng có vài chiếc xe lầm lũi trên đường sáng loáng phản chiếu ánh đèn vì sũng ướt bởi cơn mưa đêm.  Các khu thương mại, ban ngày phồn thịnh bao nhiêu, thì giờ này im lìm, bãi đậu xe trống trơn.  Các ngọn đèn đường xanh đỏ đổi màu một cách buồn thảm tệ hại.

Chẳng mấy chốc xe đã ra khỏi thành phố.  Điện thoại reo, bên kia đầu dây giọng còn mơ ngủ của người thân gắng thức sớm để chuyện vãn cho tôi đở buồn khi đi đường, nhờ vậy dù lái xe một mình nhưng tôi có cảm tưởng như có người ngồi bên cạnh trò chuyện để chuyến đi đở phần tẻ nhạt.  Cây cảnh hai bên đường đang hả hê tắm mưa vì thời tiết bắt đầu vào Hạ.  Khi bầu trời ửng hồng thì tôi đã đi ngót trăm dặm đường và cũng vừa đến ngã rẽ giữa hai lộ trình.  Tôi quyết định rẽ vào theo con đường mới mà tôi chưa hề đi qua lần nào, và . . . có lẽ cả đời còn lại chưa chắc tôi sẽ trở lại khúc đường mà tôi sắp đi qua hôm nay.  Đây, cũng chỉ là một ngả rẽ của cuộc đời. Suốt đời, tôi đã từng đi qua nhiều nơi và rồi không hề trở lại. Ngược lại, có những con đường quen thuộc, tôi biết những nơi nào có quán xá mà tôi hay ghé, nơi nào có chỗ tạm dừng chân để nghĩ xả hơi trên chặn đường dài.

Cả đời chúng ta có vài ba lựa chọn:  Một là làm theo thói quen để được an toàn; hai là chấp nhận rủi ro làm những điều mà mình chưa hề làm bao giờ; hoặc là cứ theo vết người đi trước, ai sao tôi vậy!  Trong các chuyến đi, có khi thấy lòng hăm hở vì sẽ đến một nơi hoàn toàn xa lạ nhưng hứa hẹn nhiều bất ngờ thích thú; có khi trong lòng băn khoăn vì nghĩ đến một nơi đầy cạm bẩy, bất trắc rình rập đâu đây; có khi hồi hộp, mang tâm trạng như sẽ gặp người mình yêu trong lần đầu tiên hò hẹn.  Cuộc đời tôi cũng chỉ là kết hợp những chuyến đi như vầy trong suốt bao nhiêu năm tôi được sống, được hít thở và được thấy ánh mặt trời!  Tâm tình cũng thay đổi theo từng thời, từng tuổi đời và từng đoạn đường đời tôi đã qua.  Bỏ nhà đi lính là một ngỏ quanh mà tôi đã chọn cho chính mình. Bỏ xứ ra đi cùng với vợ và bầy con dại đến một nơi hoàn toàn xa lạ, là một con đường mà tôi đã chọn, bao nhiêu lộ trình nữa tôi đã chọn để đi, và rồi còn bao nhiêu lộ trình nữa tôi sẽ phải lựa chọn cho những tháng ngày còn lại đời mình?

Hôm nay cũng lại là một chuyến đi mà tôi sẽ đến đích điểm để giã biệt một con người vừa rời chuyến xe cuộc đời.  Bao nhiêu sân ga mà con tàu cuộc đời đã dừng lại rước khách lữ hành, và đã để lại bao nhiêu người khách xuống tàu, vĩnh viễn xa rời chúng ta! 

Bên ngoài cảnh vật êm đềm, trời đất mênh mông của một buổi sáng thật bình yên nơi thôn dã.   Thiên nhiên không bị đóng khung, cho ta cảm tưởng ngột ngạt như con ngựa bị che mắt để kéo xe.  Ánh sáng chan hòa không bị cắt xén bởi những cao ốc như trong thành phố.  Chim chóc tha hồ bay lượn, không phải chui rút trong các đống rác cao nghệu hay lượm lặt các mẫu bánh mì vụn vặt trên đường. Lâu lắm tôi mới có được cảm giác nhẹ nhàng thơ thới như vầy.  Tôi vốn sinh ra nơi thôn dã và tôi mong được trở về sống nơi mình mở mắt chào đời để chu kỳ làm người được tròn như viên đá cuội. 

Trong này, không gian nhỏ bé của chiếc xe, tôi có thể nghe rõ hơi thở của chính mình.  Tôi nghe rõ mồn một tiếng ngón tay tôi đánh nhịp trên tay lái theo điệu nhạc trong CD nghe hoài thành nhàm chán.  Đó là thực tế, lúc nào tôi cũng bị đóng khung trong cuộc sống thể xác và tâm hồn. Tôi bị đóng khung bởi những luật lệ của xã hội, những khuôn sáo gia đình, làm cho tôi có cảm tưởng như bị đóng băng đến nghẹt thở, bị trói chặt đến bực bội.  Tôi phải sống trong cái võ nhàm chán và chừng nào tôi mới được nhấc bỗng bay lượn như những cánh chim ngoài kia?!   

Cơn mưa sáng nay đã bị bỏ lại sau lưng  Tôi lái xe bon bon trên đường, bỏ lại bao nhiêu thước lộ, bao nhiêu chặn hàng rào, bao nhiêu ngọn đồi, con suối.  Tôi cảm thấy hơi lo ngại vì đường xa hun hút không một bóng xe.  Hai bên đường đồng không mông quạnh. Đồi, đồi chập chùng chìm trong sương mai.  Tại sao tôi lại cắc cớ chọn con đường này để đi?  Ở tuổi này của đời người, liệu có ích gì khi "phiêu lưu" như vầy không? Liệu những thích thú có đáng gì so với những rủi ro đang rình rập đâu đây? Tự nhiên trong đầu tôi bao nhiêu câu hỏi cứ ùn ùn kéo đến. Tôi quá lo chăng?  Có thể!  Tôi không còn tin tưởng ở chính mình nữa chăng?  Có thể!  Có phải tại vì tôi quá nhàn rỗi, hay vì quá ưu tư khi nhận thức cuộc đời này không có gì vĩnh cữu, như mây trên trời luôn luôn biến đổi chỉ vì cơn gió thoảng?  Có thể!

Nỗi cô đơn và mùi tân khổ do sự mất mát trong cuộc sống đã tạo một khoảng trống không trong tôi cơ hồ như không có gì san lấp.  Nhưng thời gian dần dà đem lại ổn định cho cuộc sống. Hố sâu trong tâm hồn tôi dần dà được lấp bởi từng hạt cát, từng hạt bụi li ti mà tôi lượm được. Tình cảm của tôi dần dà được những hĩ-nộ-ái-ố khỏa lấp những thất thoát, hụt hẫng.  Bao nhiêu nguời thân sơ đã giúp tôi để cuộc sống mau trở lại bình thường và còn lo lắng cho cuộc sống của tôi sau này rồi sẽ ra sao!  Có người cho tôi sự triều mến mà tôi chưa một lần biết đến hương vị.  Tôi cám ơn tất cả, và hôm nay sự hiện diện của tôi trong đám tang này, mong được là niềm an ủi nho nhỏ cho người bạn vong niên như mọi người đã giành cho tôi bấy lâu.                   

Thật ra, những điều tôi cảm nhận được sáng nay khi một mình trên con đường vắng tanh ngang qua thôn dã . . . đáng để đền bù cho sự lựa chọn của mình.  Bởi vì, lâu lắm tôi mới được ngắm đàn bò thong dong gặm cỏ trên cánh đồng ngút ngàn, dưới màn sương mỏng như tấm lụa buông phủ từ thinh không.  Các hoa dại đủ màu, đủ loại như những tấm chăn hờ trên các sườn đồi, bên bờ đường như cảnh lên thiên thai.  Từng cánh đồng trồng bắp, xanh mướt tiếp nối, mút mắt bên cạnh cánh đồng lúa mì vàng cháy. Đâu đó ẩn hiện vài mái nhà lạc lõng.  Có ánh đèn lẻ loi giữa không gian bao la giống như chính tôi cô đơn giữa đồng không mông quạnh.  Gần một năm qua rồi, tôi phải chấp nhận những biến chuyển dồn dập, phải tập làm quen với những gì mà trước đây tôi chưa hề nghĩ đến trong đời.  Cuộc sống con người, hiện tại có phải là kết quả của những chuỗi quyết định của mình trong quá khứ?  Có những điều mình đã quyết định và chấp nhận hậu quả do quyết định của mình.  Nhưng có hằng-hà-sa-số điều mà ta bị áp đặt dù có chấp nhận hay không.  Phải chăng đó là số phận?  Con người lúc nào cũng bị giằng co giữa những đối lực của cuộc sống.  Tôi phải cúi đầu chấp nhận, và tìm lối sống thích hợp để tự tồn, để ít bị đày đọa bởi những gì đang đè nặng lên tôi. Bởi vậy, bây giờ tôi tập tành làm thơ và viết những điều mình nghĩ. Tôi muốn ghi nhận lại cảm nghĩ của mình, vì tôi biết khi để nó qua đi thì chắc gì sẽ lưu vết trong ký ức. Tôi viết để khỏa lấp nỗi trống vắng.  Tôi viết để ca ngợi tình yêu thương nhiệm mầu phát xuất từ con tim.  Tôi viết để tìm cho mình lối thoát, để giải bày tâm sự. Tôi viết để có cơ hội sống với thế giới thần tiên của tôi không bị những dây nhợ xiềng xích. Có người đọc những vần thơ, những bài viết đầy ắp yêu thương của tôi, chắc sẽ ngạc nhiên nếu biết được tuổi đời tôi đã sống.  Bao nhiêu câu hỏi về cuộc đời và tâm tình của người đã viết những bài thơ, những đoạn văn kia!  Có lẽ chỉ có những người từng sống qua lớp tuổi của tôi, hoàn cảnh của tôi, mới thấu hiểu và biết là tôi đã nói thật lòng mình, tôi đã nói thay cho họ những điều mà họ ngần ngại khi diển đạt những uẩn khúc của con tim!  Thật ra, chỉ khi nào quả tim ngừng đập, máu không còn luân lưu, con người đến lúc phải xuống con tàu cuộc đời . . . thì có lẽ chừng đó sự trăn trở mới đến hồi kết thúc?  Viết đến đây, tôi vẫn còn không hiểu nỗi tâm tình của nhà tôi vào phút lâm chung, khi mà quả tim ngừng đập, biểu đồ tim chỉ còn là một đường thẳng xanh lè lạnh lùng . . . nhưng trên khóe mắt nhà tôi rươm rướm hai ngấn lệ!  Em đã nghĩ gì trong giờ phút cuối cùng này?

*

**

Tôi đến thật kịp lúc. Người bạn vừa gọi điện thoại thì thấy tôi lù lù xuất hiện. Anh cho biết đang lo vì ít khi tôi trễ hẹn.  Hai đứa trao nhau cái siết tay thật chặt và không đứa nào nói thêm một lời.  Có lẽ chúng tôi quá biết nhau, nên những lời chia buồn khuôn sáo sẽ thừa thải trong lúc này.   Dáng anh và vợ anh bơ phờ, mệt mỏi.  Hai đứa con dại, ngây thơ, bị bỏ lại khi người mẹ đột ngột ra đi. Nhìn hai cháu nhỏ vô tư mà thấy lòng se thắt. Rồi một ngày nào đó, khi hai đứa trẻ lớn lên, hiểu biết, sẽ nghĩ gì khi không có người để gọi MẸ. Cuộc đời những người còn ở lại sẽ bị khập khiểng từ đây.  Nhìn đứa con dâu của bạn tôi nằm im như say ngủ, chỉ thiếu hơi thở thoi thóp trong lồng ngực.  Rồi chốc nữa đây khi nắp quan tài đóng kín, thì hình hài kia sẽ vĩnh viển rút vào ký ức.  Rồi khi quan tài kia vùi sâu dưới ba tấc đất hay rũ thành tro bụi thì thực thể đó trở về hư không.  Cuộc đời là vậy mà.  Bao nhiêu lần trong cuộc sống, mình phải ngậm ngùi than câu sinh ly tử biệt:  "Ta đã trở thành côi cút, và con cái ta một ngày nào cũng sẽ trở thành côi cút như ta thôi!".  Chuyến xe cuộc đời đã ngừng lại, để thêm một người nữa rời tàu, trong khi con tàu thời gian cứ lầm lũi, không dừng lại chờ ai.  Hiện tại bỗng trở thành quá khứ. Hiện thực phút chốc trở thành ão ảnh.  Thực thể biến mất vĩnh viển khi con người rời bỏ chuyến xe cuộc đời.  Cát bụi trở về với cát bụi.  Cuộc sống cứ tiếp tục quay đều của những người còn lại trên chuyến xe cuộc đời.  Rồi hình hài kia, sẽ bị quên lãng khi thân thể bị rữa nát theo thời gian.  Kỷ niệm được tồn tại cho đến khi những người giử mớ kỷ niệm kia lần lượt rời bỏ chuyến xe cuộc đời, chừng đó tất cả trở về với con số không, với hư không, với sắc không, không sắc.  

Lại một chuyến đi!  

Lại một lần đưa tiễn!

Suốt 250 dặm đường có lúc trời mưa lất phất, có lúc đường xa hun hút không người qua lại, có lúc bồn chồn lo lắng, có lúc ngây ngất vì thiên nhiên đẹp tựa tiên bồng . . . Cuộc đời con người cũng chỉ là vậy thôi!   Giờ ngồi đây viết lại cảm nghĩ của mình, tôi cảm thấy ray rứt vô cùng vì mớ kỷ niệm đau buồn của chính mình dấy lên trong tôi.  Tôi cảm thấy hụt hẩng, vì tôi đã ở vào tâm trạng này và cả năm qua tôi phải can đảm để sống trong nỗi cô đơn gậm nhấm . . .  Đây chỉ là một góc cạnh của cuộc sống đã lấn át những mẫu đời khác của tôi lúc gần đây.  Thật ra đời sống con người còn nhiều thích thú, thi vị và lạc quan hơn những gì tôi kể.  Chính nhờ vậy con người mới thấy cuộc sống đáng sống, mà tình yêu thương là nguyên nhân để sống, và sẽ tồn tại lâu lắm khi con người rời bỏ chuyến xe cuộc đời.  

*

**

Hôm nay là gần tròn một năm khi nhà tôi vĩnh viển rời tôi, xa con cái, bỏ lại thân bằng quyến thuộc. Suốt năm qua, tôi đã viết thật nhiều về Diệu Toàn, pháp danh của nhà tôi, mà vẫn chưa thấy đủ.  Tôi đã san sẽ cùng DT bao nhiêu ly cà phê sáng đầu ngày, thay đổi bao nhiêu đóa hoa tươi để nói lên cái đẹp mà DT để lại lòng tôi.  Tôi đã thao thức bao đêm để nghĩ về DT, về những gì DT đã mang đến cho gia đình này.  Hôm nay tôi mới nhìn kỹ trong gương, thấy tôi thật nhiều thay đổi, từ vóc dáng, mái tóc, làn da . . . Nếu "đôi mắt là cửa sổ của tâm hồn" thì sự vật chung quanh tôi nay đều mờ nhạt từ ngoại cảnh đến nội tâm, từ những điều tôi thấy và từ những điều tôi suy ngẫm; từ hy vọng, đến tuyệt vọng, đến lặng câm chấp nhận và phó thác cho số phận.  Tâm tình tôi thay đổi khá nhiều không nhất thiết vì thời gian, nhưng vì những vướng bận, những mảnh đời, những thổn thức mà tôi đã bắt gặp trong suốt năm qua.  So với cuộc sống con người, một năm có là bao.  So với cuộc sống của vũ trụ, thì cuộc sống con người còn thua con số không vô nghĩa.  Hôm nay, tôi lại lái xe qua những nơi mà nhà tôi đã dừng chân trong những ngày tháng cuối cùng.  Tôi muốn sống lại những kỷ niệm đã bị chôn vùi, tôi muốn tìm lại những vị  đắng của cuộc đời mà tôi đã nếm, tôi muốn thấy lại những nơi mà mình đã đi qua coi có gì thay đổi, và tôi muốn nghe lại những âm thanh, ngửi lại những mùi hóa chất đã dự phần vào sự ra đi của nhà tôi.  Tôi muốn để ngũ giác quan của tôi trực diện với những gì đã cướp mất một phần đời mình . . . Nhưng tiếc thay, tất cả nhạt nhòa, mơ hồ như sương khói mà tôi chỉ còn cảm thấy rưng rưng trong lòng này thôi!

Một tờ lịch bốc rời,

Một trang sách lật qua,

Con tàu thời gian vẫn miệt mài,

Chuyến xe cuộc đời vẫn ngừng lại từng sân ga để khách lữ hành lên xuống,

 Còn tôi,

TÔI PHẢI SỐNG, vì con người chỉ có một đời để sống, tôi không muốn phí phạm, tôi muốn bắt giữ hiện tại trước khi vuột khỏi tầm tay,

TÔI PHẢI TIẾP TỤC SỐNG, vì "chỉ có một người ở với mình suốt đời đó là chính mình.  Bởi vậy, mình  phải sống, khi mình  đang sống!"  (The only person, who is with us our entire life, is ourselves. Be ALIVE, while you're alive). 

Phạm Văn Hòa, Đầu Hạ 2010

(Nhân một chuyến đi và nhân kỷ niệm ngày giổ tròn năm của nhà tôi)