SỔ TAY VĂN HÓA

CÓ MỘT CÔ GIÁO TRONG ĐỜI

Trần Bang Thạch

Hôm nay là ngày các học sinh trở lại trường, bắt đầu một niên học mới. Ngày mai là rằm tháng Bảy có Lễ Vu Lan Thắng Hội, cũng là ngày con cháu nhớ ơn cha mẹ hiện tiền và ông bà từ bảy đời trước.

Không nhớ từ hồi nào, tôi luôn nghĩ tới mẹ tôi mỗi mùa tựu trường dù cho ngày tựu trường và Lễ Vu Lan cách nhau cả tháng, không cận ngày như năm nay. Tôi cũng không nhớ rõ lắm thuở đó trong đầu óc trẻ thơ của tôi có cái lý do gì để mỗi khi nghĩ tới ngày tựu trường là nghĩ tới mẹ dù cho mẹ đang ở bên mình hay sau này khi mẹ đã đi thật xa. Lớn hơn một chút, và mãi cho đến bây giờ, tôi cũng chưa tìm thấy cái ràng buộc nào rõ nét giữa ngày tựu trường và mẹ. Chắc chắn là tôi không bị ảnh hưởng bởi bà mẹ ở làng Mỹ Lý của ông Thanh Tịnh khi học “Hằng năm cứ vào cuối thu lá ngoài đường rụng nhiều...” vì khi tôi biết cột chặt mẹ tôi với ngày tựu trường là lúc tôi chưa biết đọc.

Mẹ tôi không là một cô giáo, nhưng cả cuộc đời tôi, tôi đã có cô-giáo-mẹ. Cô-giáo-mẹ của tôi không có một chút chuyên môn sư phạm, không đứng lớp và không bao giờ nghỉ hưu. Thù lao suốt đời của cô-giáo-mẹ là niềm vui và nỗi buồn. Hằng ngàn, hằng triệu cô giáo này đã và đang có mặt trên đời, tiếp nối làm cô-giáo-mẹ. Có bao nhiêu người mẹ là có bấy nhiêu cô-giáo-mẹ, có phải không?

Như bao nhiêu người mẹ khác, mẹ tôi nuôi tôi lớn và dạy tôi, mong tôi nên người. Tôi lớn hay tôi bịnh hoạn, èo uột; tôi ngu dốt hay khôn ngoan; tôi nên người hay không...là do ở chính tôi. Bịnh hoạn cứ kết dính vào cơ thể tôi, bẩm chất tôi không thông minh như người, tánh tình tôi chỉ hướng theo cái xấu...thì cô-giáo-mẹ chỉ còn biết cố hết sức mình chăm lo, dạy dỗ, nhiều khi phải đau lòng mà “thương con cho roi cho vọt”. Có bao nhiêu người mẹ trên đời này mà không biết hy sinh cả niềm vui và hạnh phúc của mình, có khi hy sinh cả đời mình cho con? Con lớn khôn, mẹ vẫn lo. Con đau yếu, ngu dốt, mẹ lo nhiều hơn. Con ở gần, mẹ lo. Con ở xa, mẹ càng lo hơn. Con có danh có phận với đời mẹ vẫn khuyên dạy như ngày con còn bé. Khi lực bất tòng tâm thì người mẹ chỉ còn biết buồn, lo, rồi cầu trời khấn phật...và khóc. Cô giáo ở trường lớp cũng vậy, ai cũng muốn học trò mình giỏi, ngoan và thành công; nhưng đâu phải tất cả học trò mình đều làm được như vậy. Nỗi buồn của cô giáo chắc không quá dài và quá to bằng nỗi buồn của cô-giáo-mẹ. Cô-giáo-mẹ lo cả đời, buồn cả đời và khóc cả đời trước đứa con không nên người của mình. Chắc không cần phải nói: Một người mà “không nên người” thì vô cùng đắc tội và vô cùng bất hiếu vì không biết tới nỗi khổ quá to lớn của mẹ mình. Con hư một, mẹ khổ mười.

Mẹ tôi không có nhiều chữ nghĩa nhưng mẹ là cái gương sống bên mình tôi. Những năm tháng vất vả mẹ góa nuôi con cho tôi biết thế nào là tình thương yêu và lòng hy sinh của mẹ. Đồng tiền mẹ kiếm được qua những đêm dài mẹ thức trắng bên đèn khuya hiu hắt, còng lưng trên cái bàn máy cũ, hay những đồng tiền mẹ chắt mót từ hoa lợi của một miếng vườn nhỏ ở quê nghèo làm hiện ra trong mắt tôi những nấc thang mà tôi phải bước để đi lên, tôi phải đi ra khỏi cái cảnh sống thiếu thốn này bằng đôi tay và bằng trí óc của mình. Những tháng ngày mẹ tôi cận kề bên giường bà ngoại bị liệt chân tay nhiều năm trời đã dạy tôi thế nào là hiếu để; dạy tôi gấp ngàn lần chuyện Nhị Thập Tứ Hiếu học ở trường...Nhiều lúc tấm gương đó nhạt nhòa trước mắt tôi khi tôi nghĩ tới mẹ, nhưng trong lòng tôi không có cái gì rõ hơn hình dáng mẹ mình.

Thầy cô giáo của tôi dạy tôi chữ nghĩa và kiến thức. Dù còn sinh tiền hay khi đã quá vãng, Cô-giáo-mẹ của tôi dạy tôi ở đời từ lúc tôi chưa biết gì cho đến khi tôi đã thành ông của các cháu. Cô-giáo-mẹ của tôi đã ra đi từ lâu nhưng mẹ chính là bài học sống mà học hoài chưa chắc gì tôi đã thuộc.

Cho nên, hạnh phúc thay, tôi có một cô-giáo-suốt-đời. Chắc ai cũng vậy.

Phải chăng đó là cái lý sâu xa khiến cho tôi hễ đến ngày tựu trường là nghĩ đến Lễ Vu Lan Báo Hiếu và nghĩ đến Cô-giáo-mẹ.

Có lạ lắm không: Hôm nay dẩn cháu đến trường nhập học mà cứ nghĩ đến mẹ mình!

Ngày tựu trường 23-8-2010 nhằm 14 tháng 7 Canh Dần

Trần Bang Thạch