Phạm Văn Hòa

Một Chuyến Đi . . .

Seattle, thành phố buồn muôn thuở

Sáng nay trời Seattle thật âm u, chẳng bằng mấy hôm rày nắng ráo. Dù vậy nhiệt độ thật dễ chịu. Tôi có cảm tưởng như mình trở về ngôi trường cũ ở vùng Đà Lạt. Sương mù bao phủ. Mây chùng xuống thấp. Chập chùng đồi núi còn chìm trong sương mai. Không gian thật yên tĩnh. Thời gian thích hợp cho tôi đang trốn cái nắng oi bức ở Houston. Cơ hội thật hãn hữu gặp lại các người bạn . . . bô lão (xin lỗi các bạn già, hỗn danh này nghe cũng hay hay) từ các nơi đến thành phố sương mù buồn muôn thuở này tham dự đám cưới con người bạn.

Thời gian qua, có đứa gần nửa thế kỷ mới gặp lại, ú ớ khi vừa nhận ra nhau vì mái tóc được tuổi đời nhuộm trắng. Gặp anh em Võ Bị thật vui đàn anh đàn em. Truyền thống huynh đệ Võ Bị dù không được viết thành văn, không được đặt dưới một khuôn phép nào của quân đội, không có một kỷ luật nào phải tuân theo, nhưng lúc nào cũng sâu đậm. Không gian ở đây, gợi nhớ lại mái trường ở miền Cao Nguyên Việt Nam, cũng đồi núi, cũng hoa đủ sắc thắm trang điểm cho phần đất quê hương tôi thêm thơ mộng. Cơ hội ngàn năm này biết bao giờ có được lần thêm lần thứ hai vì tuổi đời và . . biết mai này sẽ ra sao, khi mặt trời thức giấc!

Sau đám cưới, chúng tôi gồm bảy "bô lão" quyết định làm một chuyến du ngoạn bỏ túi đến thành phố Vancouver-Victoria, Canada, nhưng giờ chót thời tiết và thời gian không cho phép nên chúng tôi chỉ ghé qua Vancouver thôi. Trời mưa rấm rứt khi đến biên giới. Chúng tôi trình passport, người cảnh sát biên phòng Canada thật trẻ tò mò nhìn chúng tôi:

- Mấy ông bà từ đâu đến, đi đâu và chừng nào về?

Tôi thay mọi người trả lời:

- Tôi ở Texas, còn các người này ở California.

- Chúng tôi đi Vancouver, sẽ trở về trong ngày. Một người trong đám thêm vào.

- Mấy ông bà có biết là, không make sense chút nào? Như ông này ở tận Texas mà chỉ viếng Canada có từng ấy thời gian? Người cảnh sát biên phòng vừa nói vừa chỉ vào tôi.

- Nhưng nếu tôi kể hết, thì ông sẽ thấy make sense! Tôi lững lờ đáp.

- Chúng tôi đến Seattle dự đám cưới con người bạn “già”, và nay thì muốn đến Vancouver, thành phố nổi tiếng này để “hít thở không khí”, xong trở về ngay. Như vậy ông thấy có make sense không?

Người cảnh sát biên phòng cười xòa. Nhìn chúng tôi xong ra hiệu cho đi và chúc have a good trip.

Ngoài trời mưa lất phất.

Trong này chúng tôi cảm thấy ấm cúng vô cùng.

Những tiếng cười và những câu chuyện không đầu không đuôi lại tiếp tục. Những mẫu đối thoại giữa anh em, rất dễ bắt đầu trong không khí thoái mái. Đôi lúc mọi người cùng tranh nói, nhưng rồi câu chuyện không đâu vào đâu được chấm dứt và lại bắt đầu bằng những trận cười bất tận.

Đường đi càng sâu vào nội địa Canada, mưa càng rấm rứt. Chúng tôi có người bạn cùng khóa ở đây nhưng anh dời đi cách Vancouver cả ngàn cây số mà lại lo chúng tôi đi lạc, nên thường xuyên điện thoại để chỉ đường. Anh chỉ cho vài chỗ ăn ngon. Ông trưởng xa kiêm tài xế, tục danh là Ông Tây Già, cùng tôi chia nhau lái xe vừa nghe điện thoại vừa kiểm chứng trên GPS. Theo lời chỉ của người bạn, chúng tôi đến quán “Bon Caphê” ở góc đường 33th và đường Main tại thành phố này vừa đúng lúc ăn trưa. Người chủ quán còn trẻ, hiếu khách cho chúng tôi một bữa ăn trưa thật ngon miệng. Quán ăn nhỏ nhắn, nhưng sạch sẽ, trang hoàng mỹ thuật. Chung chung, người Việt chúng ta bây giờ rất thành công ở xứ người. Mọi người tùy theo hoàn cảnh đã có mặt trong mọi sinh hoạt. Chỗ nào có chân của người Việt là có những mẫu chuyện thành công, con cái thành đạt. Nhờ vậy, người địa phương và các cộng đồng bạn có cái nhìn khác đối với người Việt chúng ta hơn lúc ban đầu vừa định cư. Đâu đâu tôi đi qua đều nhận được sự đãi ngộ nồng ấm. Người dân Vanouver thật hiếu khách. Họ thấy bảng số xe California của chúng tôi có vẽ lớ ngớ là họ khoác tay hay signal đèn ra dấu nhường lối.

Dù trời mưa, nhưng chúng tôi cũng . . . tới bờ hồ, cũng lên xuống . . . xa lộ, cũng đến được khu Chinatown, cũng viếng tiệm bán thực phẩm Việt Nam của người Việt và cũng đã . . . "hít thở được không khí Canada" như tôi đã nói với người cảnh sát biên phòng. Các tiệm bán thực phẩm ở đây, không thể nào so với các tiệm ở Hoa Kỳ như khu Phước Lộc Thọ ở Nam Cali, ở Seattle, hay khu Bellaire sầm uất đông người Việt ở Houston.

- Không đâu bằng ở Hoa Kỳ.

Một người trong đám buộc miệng nhận xét.

Quá chiều, chúng tôi trở về lại Seattle tránh giờ kẹt xe khi tan sở, thế mà cũng lạc đường đến một nơi khá đẹp khu Belllevue bên kia bờ hồ thành phố. Vợ chồng người bạn tại đây đã sắp xếp cho chúng tôi có bửa ăn chiều thật ngon thật vui. Nhìn người bạn khệnh khạng đón chúng tôi ở bải đậu xe, tôi châm chọc thay vì cám ơn:

- Cám ơn toa đã đứng choáng chỗ này, để chờ anh em tới. Thằng bạn cười khè khè, khoác vai tôi:

- Mấy toa tới, moa lo, miễn sao anh em thoải mái.

Anh đã về hưu, dù vậy cũng bỏ mọi chuyện thường nhật, để lo cho anh em chúng tôi. Thật cảm động và không còn viết sao diển tả hết. Bao nhiêu năm rồi mới gặp lại nhau, tình cảm anh em không thuyên giảm mà lại tăng theo tuổi thọ! Cám ơn tình bạn mà anh đã giành cho chúng tôi.

*

**

Chúng tôi cũng được dịp viếng công viên thành phố vào một sáng trời thật quang đảng.

Công viên Hiram M. Chittenden Locks (Ballard Locks), 3015 54th st nw, Seattle, WA 98107 (206) 783-7059.

Nơi đây thật khó tìm chỗ đậu xe. Tôi phải lái xe đi mấy block tìm chỗ sau khi bỏ mấy bô lão tại cổng công viên. Công viên thật đẹp, nhàn tản, hoa đủ màu đủ sắc, cỏ xanh mướt. Ban nhạc của thành phố đang hòa tấu những bản nhạc thật vui tươi chào đón một sáng mai yên bình. Công viên này ăn liền với con kênh (canal) nơi thông thương giữa Union Lake và biển. Tại đây tàu bè và du thuyền sắp theo thứ tự vào canal đợi đến giờ thì các máy bơm nước cho mực nước thăng bằng hai bên để tàu bè qua lại. Tại đây du khách còn có thể băng qua kênh trên những cầu ngang dẩn đến khu cá hồi trở về nơi sanh sản để đẻ trứng và chết tại đây. Cá hồi (salmon) qua một khe rãnh nhân tạo gọi là "Ballard Locks Fish Ladder" mà du khách có thể thấy từng đàn cá qua khung cửa kính. Đặc biệt cá chỉ xếp hàng một chiều như các tàu bè trên kênh và không trở hề đầu quay lại. Tại đây không riêng gì cá hồi mà còn các thứ cá khác cũng tìm đường về nguồn vùng nước ngọt.

Đến gần trưa, nhiệt độ thật dễ chịu, nắng lên cao lành lạnh. Hai ông bạn của chúng tôi không đi dạo mà "tình nguyện" ngồi ở băng đá chờ chúng tôi lang thang trong công viên. Đôi chân của các bạn tôi ngồi trên băng đá kia, đã một thời ngang dọc khắp nẽo đường Việt Nam, một đứa đã bỏ lại một chân trên mảnh đất quê hương. Ngày nay, chúng tôi không còn lành lặn như xưa. Đôi chân cũng như thân xác mỏi mệt, cho dù chỉ cần những bước nhỏ quanh công viên yên bình này mà cũng thấy khó khăn. Tuổi đời đã làm hao mòn thể chất. Chiến tranh đã cướp mất tuổi thanh xuân. Vận nước đã đưa đẩy chúng tôi đến nơi này như những con cá hồi lang thang khắp cùng thế giới vùng biển mặn. Biết có ngày nào được trở về nơi chôn nhau cắt rún như đàn cá hồi kia, để tái ngộ cùng những gì mình đã bỏ lại nơi quê hương thân yêu!

*

**

Ngày Trở Về

Sau gần nửa tháng xa nhà, dong ruỗi với bè bạn gần 50 năm xa cách, hôm nay ngồi trên phi cơ trở về Houston, quê hương thứ hai của tôi. Phi cơ lên cao, cao dần để lại bên dưới những con đường giờ như những sợi chỉ mong manh trong đám rừng một màu xanh um. Những tòa nhà cao, những hồ rộng mênh mông dưới kia giờ đây nằm gọn dưới đầu ngón tay. Cuộc sống của tôi cũng lọt gọn trong xã hội loài người, cơ thể này mất hút và bé bỏng trong miền đất bên dưới mà giờ đây tất cả trở thành nhỏ bé như tôi, và cao, cao hơn nữa từ không gian thăm thẳm kia, quả địa cầu thân yêu này chỉ là một quả bóng nhỏ màu xanh biếc. Cái tương đối của sự sống con người, của vũ trụ càng nghĩ tôi càng cảm thấy mình không bằng hạt bụi trong gió. Tôi mơ màng bay bổng theo từng kỷ niệm vừa mới du nhập vào mình sau mấy ngày sống với bè bạn.

Nhớ lại hôm tôi đi thăm đứa bạn đang ở nursing home. Tôi nói là ở Texas nhân dịp ghé qua thăm. "NÓ"! Phải tôi gọi bạn tôi là NÓ, nhìn tôi ra chiều suy nghĩ và qua cử chỉ tôi nghĩ là NÓ bực bội vì không biết tôi là ai. Tay NÓ bức rức lên tấm drap trải giường. Tôi đưa tay cầm tay an ủi thì bị NÓ bấu vào thật đau, với sức mạnh thật không ngờ. NÓ nằm một chỗ, mang tả và sống nhờ thức ăn cho vào người qua ống dẩn từ năm nay. Người bạn cùng đi với tôi cho biết là tình trạng của NÓ có vẽ tồi tệ thêm từ khi gia đình không ai vào thăm nom. Đời sao tệ bạc! Bộ quần áo đen của nhà thương dơ bẩn, có lẽ chưa được thay. Đôi ống chân lỏng thỏng vì thiếu vận động. Hình ảnh tôi bắt gặp hôm nay khác hẳn đứa bạn mà tôi đã cùng sống mấy năm trời trong trường, khác hẳn hình ảnh mà bạn bè tôi thường gởi qua diễn đàn anh em cùng khóa. Bức ảnh thì làm sao diễn tả được những gì tiềm ẩn trong người qua đôi mắt! Khi từ giả, tôi đọc được trong ánh mắt thật buồn của người bạn bất hạnh. Tôi như cảm được những ý nghĩ thầm kín mà người bạn bất hạnh muốn nói với mình hôm nay. Ngồi đây trong lòng phi cơ ở cao độ, bên dưới những tảng mây lơ lững lặng lờ, tôi chạnh nghĩ đến số phận con người, số phận mà người bạn tôi hứng chịu không có lối thoát. Trước mặt anh là con đường một chiều độc đạo. Tôi thầm nguyện là đứa bạn không còn cảm nhận được gì nữa để đở cảm thấy buồn khổ. Tôi thầm mong bạn tôi không có khả năng nhận thức và đừng thấy những diển biến xung quanh để khỏi bị ray rứt như tôi chứng kiến. Tôi mong bạn tôi đừng nhớ gì đến quá khứ để tâm hồn khỏi bị gậm nhấm bởi những kỷ niệm . . . và tôi thầm cầu nguyện cho bạn được bình an trong tâm hồn, không đau đớn về thể xác để ra đi được bình yên thư thái. NÓ cũng như TÔI, cũng như bè bạn của chúng tôi rồi cũng sẽ đến đích điểm, nơi mà mình khởi đầu cuộc đời.

Nhớ lại ngày họp mặt anh em cách nay hơn một năm ở Houston. Tôi được đề cử viết lại tiểu sử của chúng tôi. Viết lại ngày nhập khóa, khi mà anh em còn không phân biệt kẻ Trung, đứa Nam, người Bắc; không phân biệt tuổi tác; không phân biệt gia phả; không phân biệt tôn giáo; không phân biệt ngày và nơi sanh. Bởi, vào ngày này là bắt đầu cuộc đời mới, chúng tôi sẽ có cùng giấy khai sinh với tên cha là Việt Nam, tên mẹ là Mẹ Võ Bị và ngày sanh là ngày nhập khóa. Kể từ đó dù vạn nẻo đất nước, mỗi đứa có một trách vụ phải chu toàn. Có đứa đã hy sinh lúc còn rất trẻ. Hầu hết những đứa còn lại đã hy sinh phần thân thể, phần xương máu cho tổ quốc Việt Nam. Ngày nay anh em gặp lại khắp năm châu, mái tóc không còn xanh như ngày nào, cuộc sống thay đổi qua bao biến cố thăng trầm . . . nhưng chúng tôi vẫn còn giữ lại được mối tình của những người anh em như trong truyện xưa được sanh bởi người mẹ trăm trứng. Đặc biệt trong số anh em gặp lại trong chuyến đi này, có hai đứa bạn của tôi đã để lại một chân cho quê hương. Bệnh tật cả hai cũng tương tợ như nhau, nhưng một người chọn con đường tu tập giúp đời qua đời sống tâm linh, một đứa nhập thế làm việc rất hăng say, năng động trong sinh hoạt tập thể. Hai con đường của hai người bạn thật hoàn toàn trái ngược nhưng cùng đạt mục đích giúp ích cho xã hội. Tôi ngã nón chào và kính phục con đường mà hai bạn lựa chọn. Tôi có dịp sống với hai bạn trong những ngày qua trên chuyến đi này còn làm tôi cảm phục hơn nữa. Những gì mà các bạn đã gặp phải trong bước đường binh nghiệp và những thay đổi thích nghi để luôn là nhưng người hữu dụng. Còn các bạn khác, dù không nói nên lời, dù không lộ ra ngoài . . . nhưng ai ai cũng đều có những vết thương về thể chất, đau khổ tinh thần và những mất mát do chiến tranh gây ra.

Phi cơ hạ dần, đáp xuống phần đất đã cưu mang tôi bao nhiêu năm nay. Bánh phi cơ chạm đất đưa tôi về thực tại.

Houston!

Không khi oi ả làm tôi chợt nhớ đến quê hương tôi Việt Nam, dù thật xa bên kia nửa vòng địa cầu, nhưng tình yêu quê hương không bao giờ nhòa nhạt. Trong cuộc sống con người, tôi đã mong đủ thứ, tôi đã ước đủ thứ và cũng được toại nguyện phần nào những ước nguyện. Tôi có được một mái nhà đầm ấm, những kỷ niệm đẹp, những mối tình tuyệt vời, và tình bằng hữu trong chuyến đi này làm tôi như sống lại thời trai trẻ, bên cạnh đó, có những bất hạnh, những bước thăng trầm, . . . nhưng giờ đây hình ảnh những con cá hồi trở về nơi sinh quán, hình ảnh tiều tụy và ánh mắt thiết tha của người bạn bất hạnh ở nursing home sẽ mãi mãi làm lòng tôi ray rứt.

Houston, Hè 2011