Phạm Văn Hòa

Mùa Xuân Và Kỷ Niệm

Ở Hoa kỳ có đầy đủ tiện nghi làm cuộc sống hàng ngày dễ chịu, giúp chúng ta ngơi nghĩ lấy sức để làm việc ngày hôm sau. Lấy sức để làm việc tiếp?! Hừm!  Phải có sức mới đi cày ngày hôm sau nổi chứ!  Thế nên nhiều khi bạn bè đến thăm vào giữa tuần thì cho dù muốn chè chén cho đã đời thì cũng đành phải cáo từ sớm.  Chính vì vậy mà nhiều khi oan ơi ông địa, bị bạn bè chê bai đủ điều, hay bị trách cứ quên tình bạn ngày xưa.  Thậm chí, bị chê là càng già càng dở càng dởm, hết phong độ.  Tự  ái bị chạm nặng lắm vì tôi còn phong độ mà, ai tới đâu thì cũng bò tới đó chứ đâu đến đổi xệ quá rốn đâu. Võ đoán như vậy thì tội cho thằng tôi vì phải làm phận công bộc để lỡ hảng có mời về nhà chăn ...vịt non thì còn nghĩ lại. Sở dĩ tôi phải dài dòng như vậy chỉ muốn nói lên nếp sống ở xã hội mới này. Bởi giờ đây không còn thú vui chơi ba ngày Xuân, bảy ngày hạ niêu và cả tháng Giêng để lấy lại sức như ở Việt Nam ta khi xưa.

Lúc còn nhỏ ở Việt Nam, thích nhất là có cả tháng trước Tết may áo quần mới để đón Xuân. Rồi hàng ngày lo chăm sóc hoa kiểng. Phần tôi lo vun xới mấy luống hoa vạn thọ, cây kiểng, quét tước, sơn phết bàn ông Thiên, chùi lư đồng.  Còn tóc tai, tôi thích hớt trước ngày đưa Ông Táo về Trời, 23 tháng Chạp, để đến Tết vừa ra lởm chởm.  Thôi thì, trăm thứ nên tôi bận lắm để lo Tết!!  Ngoài một vài việc đóng vai chánh còn thì hầu hết tôi thuộc loại thợ phụ hay thợ vịn.  Ngoại trừ các việc vớ vỉn đó, hầu như hàng năm tôi được giao phó công việc ai cũng chê, nhưng tôi thì thích nhất:

Đó là 'Canh chừng nồi bánh Tét vào đêm Giao thừa'.

Sỡ dĩ tôi nổi tiếng về việc này vì chịu khó canh lửa canh nước nên các đòn bánh chín đều không bị nín.  Các đòn bánh chuối, bánh đậu mỡ ba rọi nấu chung, sau khi vớt ra đều chín ngon như nhau.  Tôi tự hào về công việc này và hãnh diện vô cùng khi đòn bánh tét được cắt ra cúng thơm phức, mọi người tấm tắt khen:

- Thằng Năm canh lửa năm nay bánh ngon lắm!

Chỉ khen khơi khơi thôi cũng làm tôi khoái tỉ lắm.

Trước ngày Ba Mươi, má tôi ngâm nếp, ngâm đậu, lựa lau lá chuối, dây lát để buộc bánh. Đến ngày gói bánh thì cả nhà lăng xăng xào đậu, xào nếp, dzút nếp .... Năm nào bận rộn, bánh được nấu làm hai đợt. Trước để biếu hàng xóm bà con và cúng kiến.  Còn lần sau để ở nhà dùng được nấu vào đêm Ba Mươi.  Năm nào như năm nấy không sai chạy!  Má tôi nói lo cúng kiến ông bà, biếu bà con chòm xóm trước, còn mình thì có gì ăn nấy không sao.

Việc gói bánh tét là của mấy bà, mà tôi cũng xen vào cho được chân cột bánh. Má nói là tôi cột đều nên đòn bánh coi lịch sự và chặt nên nước không vô, khỏi lo bánh bị nhão. Kế đến tôi lo đào lò để nấu bánh chỗ gần góc bưởi sau nhà. Vì hàng năm tôi đào cùng một chỗ nên công việc cũng dễ dàng. Vỏ dừa, củi, tôi đã chuẩn bị từ mấy hôm trước, và khi mặt trời chiều Ba Mươi vừa xuống tôi bắt đầu công việc phải chờ cả năm mới được giao phó.

Đêm 30, khí trời lành lạnh. Gió từ đông bắc hay gió bấc mang theo hơi Xuân, làm nhẹ đi oi bức vùng nhiệt đới. Cây cỏ tốt hơn, hoa tươi hơn, người người có vẻ dịu dàng tha thứ. Chỉ mùa Xuân đến vạn vật thay đổi từ thể chất đến tâm tình, và tôi thầm ước sao mùa Xuân được mãi mãi trong lòng mọi người.

Tôi giật mình vì tiếng nổ của củi. Những tia sáng tóe ra như pháo Tết từ trong bếp làm tôi  trở về với thực tại.  Tuy tuổi còn rất trẻ nhưng bắt đầu mơ mộng, biết ca ngợi vẻ đẹp, biết thế nào là công khổ của đấng sinh thành khi thấy ba tôi làm việc ngày đêm để nuôi đàn con, má tôi phải làm lụng thêm để phụ giúp gia đình.

Những tiếng nổ lách tách ở lò nấu bánh tét. Than hồng đổi màu từng hồi theo cơn gió Xuân.  Hơi ấm của lửa làm lòng tôi ấm lại dù chỉ mặc chiếc áo mong manh. Mùi lá chuối chín trong nồi xông lên dìu dịu. Từng làn khói bay lên từ nồi nấu bánh, cao dần rồi tan loãng trong không gian.  Trời thật tối đêm Ba Mươi càng làm tăng thêm sức sáng của bếp lửa hồng.  Đâu đó phía sân sau các nhà hàng xóm cũng có những bếp lửa tương tự.  Tôi mê mệt nhìn vào bếp lửa để lòng say mê với những ý nghĩ không đầu không đuôi.  Tôi tưởng tượng đến sự biến thể của khúc củi thành đám tro.  Ánh lửa ngả nghiêng theo chiều gió, nhảy múa như những ma trơi, nghĩ đến đó cảm thấy ớn đến nổi da gà vì tưởng chừng quanh đây có những con mắt vô hình nhìn tôi chằm chặp.  Đảo mắt nhìn quanh yên lòng khi thấy con Mực đang nằm khoanh bên cạnh. 

Nhìn lên trời cao trong đêm tối, ngàn vạn vì sao trong không gian thăm thẳm càng làm tăng thêm sự huyền bí của vũ trụ.  Tôi nghĩ về tương lai và đủ thứ. Tôi muốn được trở thành thầy giáo như thầy mình, muốn trở thành phi công như từng đàn chim sắt bay ngang qua nhà, muốn trở thành nhà thám hiểm để đi đây đi đó, muốn trở thành người lính Tây như thầy đội Cầm, oai vệ với cái calô có viền vàng ở giữa và bộ quân phục thẳng nếp.    

Những ước mơ này nếu trở thành sự thật, tôi phải cố gắng học hành như ba má thường bảo.  Ánh mắt rạng ngời của bà con hàng xóm mỗi khi nói đến những đứa con học hành giỏi giang hiếu thảo, làm sao tôi quên được.  Tôi muốn thấy ánh mắt sáng ngời đó của cha mẹ tôi khi nói về tôi với bà con. Tôi muốn tương lai mình sẽ sáng chói nóng hực như bếp lửa đêm Ba Mươi chứ không như ánh sáng lập lòe con đom đóm.

Tiếng con Mực sủa vang làm tôi tỉnh giấc mơ.  Tôi trở từng chiếc bánh, đảo những đòn bánh ở trên xuống dưới, nước mắt ràn rụa vì hơi nước trong nồi và hơi nóng bếp lửa xông lên.  Tôi tiếp tục khêu lửa, cho thêm củi vào lò. Vuốt nhẹ đầu con Mực để tỏ lòng cám ơn vì nó đã đánh thức tôi đúng lúc. 

Bánh tét đêm Ba Mươi thường thường nấu chín vào quá nửa đêm. Tôi để ý nghe tiếng con vật nào kêu vào lúc giao thừa để đoán con gì ra đời cho năm mới, rồi tôi sẽ kể cho mọi người vào sáng Mồng Một hôm sau.

Khi bánh tét chín vớt ra, thả vào thùng nước lạnh để cho đòn bánh sau này dễ bóc lá. Treo từng cặp trên đòn ngang trong chái nhà sau cho nguội và ráo nước. Trước khi đi ngủ tôi kiểm lại lần chót lửa củi, tưới nước vào bếp than để dập tắt lửa. Nghe tiếng lèo xèo và từng cuộn khói đen cay mắt bay lên từ bếp tro tàn.  Tôi sung sướng vì đã góp phần mình vào việc chuẩn bị Tết của gia đình.  Hình dung những ánh mắt thán phục của má cũng như cả nhà khi mở đòn bánh tét tôi nấu, và nụ cười mãn nguyện đưa tôi vào giấc ngủ êm đềm đêm Ba Mươi!  

*

**

Thấm thoát Tết sắp về, theo chu kỳ tuần hoàn của vũ trụ.  Tết làm cây tươi hơn. Tết làm lòng người khép mở, vui buồn tùy theo từng tuổi thọ. Trăng rằm tháng Chạp năm nay sáng vằng vặc, tròn và trong hơn đêm Trung Thu.  Trên đường về nhà với mấy món cơm chay, và đêm nay tôi mong được ngủ yên bình trong vùng ánh sáng huyền diệu.  Vùng sáng đọng vũng trên thềm, tôi nhớ về quê nhà xa diệu vợi.  Tôi bắt gặp ánh mắt diệu hiền của má, ánh mắt cương nghị của ba, và anh chị em quây quần bên bếp than hồng mắt rạng ngời đốm sáng. Thấy lòng mình nhẹ nhàng bay bổng. Bên dưới là con rạch uốn cong hình chữ S.  Có con chó Mực lục tìm trong đám cỏ lâu lâu nhìn lên như khoe thứ gì vừa tìm thấy.  Mùi bánh tét thơm phứt.  Mọi người nhìn tôi thán phục, vỗ vai chức mừng . . . và tôi choàng tỉnh giấc. Đồng hồ chỉ sáu giờ. Ánh trăng lẫn khuất. Mặt trăng ngủ yên. Bên ngoài lờ mờ. Cây xồi xào xạt gió Xuân.

Nằm lơ mơ, nhớ lại bức điện thư đứa em gái cho biết đã nhận tiền tôi gởi về cho mấy anh chị em ăn Tết và cúng cơm ba má tổ tiên.  Bao năm trời nơi đây quê người chỉ có tôi trơ trọi. Năm nào tôi cũng gởi quà về vào dịp Xuân. Xưa khác, nay khác cho dù mọi người không cần thiết lắm, nhưng món quà mọn thay tôi hiện hữu. Đọc điện thư của đứa em gái như lời than thiệt buồn muốn khóc:  "Cả nhà trông anh về quê ăn Tết, nhưng được điện thư và quà anh gởi về, mới biết năm nay lại vắng anh.  Bao nhiêu năm rồi!  Và chừng nào gia đình mới gặp lại anh đây, anh Năm!"        

Tôi dụi mắt, lê ra khỏi giường.

Trời hừng sáng mấy đứa bạn gọi đi uống cà phê. 

Bên ngoài hơi lạnh vẫn còn. Đám cúc vàng ngã nghiêng bên lối. Đám cỏ héo úa trong sân. Mấy đứa bạn chờ sẵn, gặp nhau trở thành thông lệ. Giết thời giờ qua từng ngụm cà phê, ngẫm sự tình qua vị ngọt đắng cuộc đời.  Những khuôn mặt bè bạn thay cho những khuôn mặt người thân đến với tôi đêm qua.  Tôi dấu nhẹm nỗi buồn của đứa con, người anh, đứa em xa xứ đã bao năm.  Những khuôn mặt này làm sao thay thế những hình ảnh thân quen từ bé.  Nhưng tôi thầm cám ơn họ, đã cho tôi tình thương, hơi ấm, vòng tay để khỏa lấp khoảng trống trong tâm hồn. Tôi lắc đầu xua đuổi cảm nghĩ buồn lâng lâng vừa xâm chiếm lòng mình. Tôi dấu nhẹm nỗi buồn. Khơi màu mong tìm chút niềm vui cuối năm. Mọi người hưởng ứng kể lại câu chuyện đáng nhớ nhất trong đời. Tiếng cười, những khuôn mặt rạng rỡ khoác dấu tuổi thơ, đọc được sự hồn nhiên, ngậm ngùi của từng người qua câu chuyện vui buồn. Có ai từng sống trong chiến tranh mới hiểu nỗi lòng người lính chiến. Có ai từng sống quảng đời thiếu phụ trông chồng mới thấm thía những câu chuyện đau lòng. Thời gian qua đi, khỏa lấp kỷ niệm. Nhưng bên dưới khuôn mặt tuổi thơ, nụ cười hồn nhiên mượn tạm trong khoảnh khắc là khối ký ức vui buồn chực chờ khuấy động.

Mùa Xuân đến. Đưa Ông Táo. Đón Giao Thừa. Cầu chúc điều lành

Riêng những người bạn ngồi đây, hãy cho trọn điều mơ ước trong năm mới để họ được niềm vui như họ đã kể vui nhất trong đời. Cho Thằng Hòa được vui như uống chai bia nóng tại Bồng Sơn sau chuyến công tác An Lão.  Thằng Minh được vui như khi ăn khúc lạp xưởng với cơm trắng, ngon hơn buổi tiệc linh đình, sau mấy ngày bị đói.  Cho chị Lộc lại vui như khi xưa trúng số nhờ tờ vé số lượm vò nát bên đường khi ngồi đếm từng cắc bán thuốc lá lẻ, khi chồng bị tù đày. Và cho anh chị Lãng có niềm vui hơn khi xưa anh trúng số lớn cặp sáu mà không biết làm sao xài khi đóng quân tại vùng địa đầu giới tuyến.

*

**

Tết đã đến rồi. Nằm nhà đêm Ba Mươi. Bên ngoài trời thiệt lạnh nơi xứ người.

Năm nay tôi không phải đào đất nấu bánh tét như mùa Xuân xưa.  Tôi không còn nhìn thấy những ánh lửa bập bùng và tia lửa bắn tung như pháo bông ngày nào, để mơ mộng vì đã đành an phận. Tôi không còn thấy ánh mắt sáng ngời của ba má anh chị em khi nhìn chiếc bánh do tôi nấu.  Và đêm Giao Thừa năm nay, tôi không mong nghe tiếng con vật gì ra đời để tiên đoán vận mệnh cho năm mới, nhưng mong tiếng điện thoại của mấy đứa con gọi về, khi hương khói lung linh trên bàn thờ tổ tiên, tưởng chừng ông bà cha mẹ đang về vui Xuân  như ngày tôi còn bé . . .

Phạm văn Hòa