Steven Dieu

Xuân Kỷ Niệm!

Cho đến bây giờ, tôi vẫn không biết tên thật của dì Tám.  Bác Phước, người cho tôi ở trọ lúc mới bước chân đến Mỹ, giới thiệu bà ấy là “dì Tám”. Thú thật, lúc đó tôi cũng không thắc mắc hoặc tò mò muốn biết tên của Dì.  Không cần thiết! Dì vẫn là dì Tám. Dì Tám qua đời đã 6, 7 năm rồi, nhưng hình ảnh của Dì 36 năm về trước vẫn không thay đổi trong ký ức tôi.

Cứ mỗi lần bất chợt nhắc đến Dì, hình ảnh của dì Tám lại xoáy buốt vào lòng tôi. Đưa tôi trở về lại với mùa xuân đầu tiên trên đất Mỹ. Nó không phải là cái Tết đầu tiên xa quê hương, xa gia đình. Nhưng có lẽ là một cái Tết buồn và tủi thân nhất với tôi. Tết trong trại tị nạn Pulau Tanga, tuy thiếu thốn về đủ mọi phương diện, nhưng lại là cái Tết đầy tình thương của những người đồng cảnh ngộ.

Đã một giờ khuya, mọi người đều đi ngủ. Ngoài trời, cảnh vật êm đềm, trầm lắng trong yên tĩnh. Ngồi trước máy computer và trong sự yên lặng của màn đêm, tôi ôn lại một quãng đời đã qua. Nhắm mắt lại, nhìn thấu vào trong bóng dĩ vãng, tâm hồn tôi bắt đầu phiêu lãng vào một vùng ký ức xa xôi mà tôi đã quên lãng lâu lắm rồi. Cũng vào một đêm như thế …

Tôi bước chân lên đất Hoa Kỳ vào một ngày cuối mùa đông. Không cha. Không mẹ. Người tôi bỡ ngỡ, lòng tôi xôn xao một niềm vui khó tả. Trong tim tôi, vui buồn lẫn lộn!  Sau nhiều ngày tháng trong trại tị nạn, trước mắt tôi bây giờ là một thế giới tôi chưa từng thấy, chưa từng nghĩ đến.

Với sự giới thiệu của một linh mục, tôi được ở trọ nhà bác Phước trong làng Allen Parkway. Dưới mái tóc bạc trắng là một khuôn mặt hiền hòa, ít nói, tôi nhận thấy những nét buồn trên khuôn mặt trái xoan của bác Phước. Bác ở một mình, apartment 4 phòng, cũng được vài tháng rồi.  Gia đình con trai của Bác mua được nhà nên đã dọn ra ngoài.  Bác không đi theo vì không muốn trở thành gánh nặng cho gia đình người con.  Ba phòng trống, Bác cho thuê.

Nghe có tiếng người gõ cửa, tôi ra mở cửa rồi đi vào lại phòng riêng, để bác Phước tiếp khách.  Khách là một người đàn bà tuổi khoảng 40 và một người con trai trẻ hơn tôi. 

Nhìn qua khung cửa sổ trong căn phòng nhỏ, tôi ngạc nhiên thấy bầu trời ảm đạm.  Mới có 6 giờ chiều mà trời đã xụp tối, không biết nắng đã tắt hay ánh sáng mặt trời bị che khuất bởi những ngôi nhà trọc trời dưới phố downtown. Đường phố chưa kịp lên đèn. Mùa đông Houston sao mà lạnh buốt. Mới hai tuần trước, tôi còn ở trần, chỉ mặc vỏn vẹn có chiếc quần xà lỏn, ở trại tị nạn nóng bức Pulau Tanga, mà bây giờ ở bên Mỹ mặc ba áo lạnh mà vẫn còn lạnh run. Mỗi sáng rửa mặt đều thấy bị chảy máu cam.  Lò sưởi gas trong làng Allen Parkway làm cho da và mắt khô lại và ngứa ngáy như người có ghẻ.

Hai người khách ra về, bác Phước bảo tôi là dì Tám kêu cháu qua nhà Dì ăn Bún Bò Huế, mừng Tết Nguyên Đán. Tết?  Thật sự từ ngày nghe đọc tên trong danh sách được đi Mỹ, thời gian đối với tôi chỉ là sáng và tối. Bao nhiêu buổi sáng, bao nhiêu buổi tối. Một ngày như mọi ngày.

Mới bước ra khỏi cửa, một ngọn gió lạnh buốt mang theo những giọt sương li ti bay từ khắp nơi đánh vào mặt tôi. Tôi nghiến răng chịu đựng. Lạnh rét run. Chung cư dì Tám cách nhà bác Phước khoảng 5 phút đi bộ. Những giọt sương bay lửng lơ dưới ánh đèn đường vàng vọt và bao phủ cả vòm trời, làm quãng đường vắng càng thêm ảm đạm.

Chồng dì Tám và người con trai lớn đi làm thợ tiện ca đêm nên không có ở nhà, chỉ còn lại 4 mẹ con, hai gái, một trai út.  Gia đình Dì theo làn sóng tản cư từ Đà Nẵng về Sài Gòn trong những ngày cuối cùng. Chưa kịp vào Sài Gòn thì 30 tháng Tư đến. Thế là cả gia đình đến đảo Guam. Chồng dì Tám là cựu quân nhân quân lực Việt Nam Cộng Hoà. Gia đình Dì tị nạn ở trại Fort Chaffee và đến Houston năm 1977. Dì kể lại, cuộc sống rất vất vả. Người con trai lớn của Dì, 17 tuổi, đi làm cùng với chồng của Dì. Gia đình dành dụm tiền hy vọng sớm ra khỏi “lò gạch” Allen Parkway.

“Ra đi không một lời từ giã cha mẹ hoặc anh chị em trong nhà. Sau ba năm, không biết cha mẹ và anh chị em ở lại như thế nào?”, Dì nói tiếp. Dáng người gầy guộc, khuôn mặt của dì Tám có phần hơi tiều tụy. Quầng thâm dưới đôi mắt thâm trũng của dì Tám tạo thành vẻ buồn dìu dịu của người hay nghĩ ngợi nhiều.

"Cháu ăn đi, đừng mắc cở!" giọng nói to của Dì làm tôi giựt mình.

"Dạ" tôi lật đật trả lời, cúi đầu xuống gắp nhanh những sợi bún vào miệng.

Bây giờ nhớ lại, tôi chợt nhận ra những nét nghịch đảo đằng sau khuôn mặt dịu hiền của Dì, trầm uất nhưng đầy sự sống, u hoài nhưng đầy nghị lực. Có lẽ mọi điều buồn phiền, và lòng nhớ nhung xao xuyến của Dì đều ẩn chứa trong đôi mắt thâm trũng này.

"Bún thì có, bò thì không, mà cũng không có mùi vị Huế gì cả!" Dì vừa mỉm cười vừa nói, "nhưng ăn cho ấm bụng."

“Giống bánh canh hơn Bún Bò Huế, bún canh thì đúng hơn.” Tôi nghĩ thầm trong bụng.

Trò chuyện thêm một chút thì bác Phước từ giã ra về vì trời tối. "Đi lang thang ban đêm trong khu Allen Parkway rất nguy hiểm, nhất là những người già cả." bác Phước nói tiếp.

Đợi cho mọi người bước ra cửa, dì Tám níu áo tôi lại và nhét vào túi áo tôi một tờ giấy.  Dì rỉ tai tôi, "chúc cháu gặp nhiều may mắn."

Ngồi lẻ loi một mình trong căn phòng tối, tôi lấy tờ giấy Dì cho trong túi ra.  $20 đô la. Đây là lần đầu tiên tôi nhìn thấy tờ giấy  $20 đồng tiền Mỹ. Lúc đó, tôi không biết giá trị của $20 đô. Nhưng tôi nhận thức được tình thương và lòng bác ái của Dì thì vô giá. Tôi hiểu gia đình Dì nghèo, con trai lớn không tiếp tục đi học mà lấy tuổi giả để đi làm kiếm tiền nuôi gia đình. Hai cha con làm ca đêm. Gia đình dành dụm tiền để sớm ra khỏi “lò gạch” Allen Parkway.

Xuân trên đất Mỹ. Ngồi hiu quạnh một mình trong căn phòng trọ của một đêm đông rét buốt, hai giòng nước mắt chảy xuống.  Trong bóng tối, như một đứa bé nhớ mẹ, tôi khóc thút thít một mình.

Đêm đó, giống như đêm nay, ngồi một mình hồi tưởng lại. Chỉ vài giờ ngắn ngủi đó thôi. Những giây phút ấm cúng với gia đình dì Tám. Dì đã để lại trong lòng tôi sự cảm mến, lòng tri ân, và mãi mãi là một ký ức đẹp khắc sâu trong tâm khảm tôi. Giá trị tình thương, và lòng bác ái của Dì thì chắc không bao giờ tôi có thể đền đáp lại được.

Đêm đó, giống như đêm nay, ngồi một mình trong màn đêm yên tĩnh. Hình như có cái gì khiến tim tôi đau nhói. Như một sức ép vô hình đang bóp chặt tim tôi, và tôi thì không ngăn cản một kỷ niệm đẹp và buồn đang xiết lấy mình. Và từ khóe mắt tôi, bỗng dưng thoáng nồng cay!

January 2, 2015.

Steven Dieu

*Chú thích:  

Người viết vượt biên lúc 16 tuổi, sang Mỹ 17 tuổi, năm 1978. 

Làng Allen Parkway nổi tiếng là khu chung cư nghèo, nhiều trộm cướp và tệ nạn xã hội nhất tại thành phố Houston.  Làng Allen Parkway (Allen Parkway Village) nằm sát trong phố downtown Houston.  Được xây trong Phường 4 (Fourth Ward) của Houston, khu dân cư người Mỹ da đen rất nghèo.

Là chung cư chánh phủ (public housing) cho gia đình nghèo, làng Allen Parkway có khoảng 1000 apartments.  Từ năm 1976 đến 1986, gia đình Việt nam chiếm khoảng 1/3 dân cư trong Làng, trên 1000 người Việt Nam.  Bắt đầu năm 1986, chánh quyền địa phuơng bắt đầu đóng cửa Làng, và dời dân cư vào những khu vực public housing khác, hoặc họ tự động dọn ra ngoài.

Làng được xây bằng gạch, chỉ có lò sưởi bằng gas (như lò gas bếp) và không có máy lạnh.   Người Việt cư ngụ tại Houston gọi Làng là "Lò gạch" vì mùa hè rất nóng, như lò gạch nướng.  Nhiều gia đình, có chút đỉnh tiền, mua máy lạnh gắn vào, làm cúp điện cả Làng, vì khu vực không có cung cấp đủ diện cho xử dụng máy lạnh.

Làng Allen Parkway cũng là nơi tụ hợp của tất cả những phần tử cặn bã trong xã hội, nơi tụ tập của tội phạm sống ngoài pháp luật, v.v... Trộm cướp, giết người, luôn cả hãm hiếp là việc bình thường trong Làng.  Làng không có an ninh, người Việt sống trong Làng, nếu không cẩn thận, thường bị trộm, cướp, hà hiếp, đả thương, giết, hoặc hãm hiếp.  Gia đình người Việt mới qua Mỹ, không thân nhân, không tiền thì được đưa vào Làng.  Là chung cư chánh phủ, tiền nhà rất rẻ.  Trung bình một apartment khoảng $40 một tháng. Đa số người Việt trong Làng sinh sống bằng nghề đánh cá, hoặc thợ tiện.

Mặc dù Làng là nơi tụ tập băng đảng, tệ nạn xã hội, nhưng một điểm son của Làng Allen Parkway đối với người Việt tị nạn là có rất nhiều gia đình cần cù siêng năng làm việc, dành dụm tiền, khuyến khích con em họ đi học.  Sau nhiều năm, nhiều người thành triệu phú.  Học sinh Việt Nam trong Làng được vào những trường đại học nổi tiếng như MIT, Standford, Rice, UT Austin, Texas A&M, và ra bác sĩ, nha sĩ, kỹ sư.