Tùy Bút

Bao La

Phạm văn Hòa

Điện thoại reo, Phương trả lời:

- Mẹ sẽ đến trường đón con ngay, chừng mười phút nữa, con nhớ đừng ra ngoài trời tối.

Phương vội vã đeo túi xách tay và bưng ly nước chưa kịp uống, cáo từ ra về. Cửa nhà đóng sau lưng. Tôi đứng trông chừng cho Phương ra xe. Dáng đi nghiêng nghiêng khi trời vừa ngã tối. Ánh đèn đường, bóng đêm, ánh trăng mười sáu, tất cả làm nhạt nhòa dáng đi của người mẹ lúc nào cũng hy sinh cho con. Những bước chân sau một ngày làm việc cực nhọc, nặng nề trên lối đi, trong khu gia cư tranh tối tranh sáng của ngày vừa tắt nắng. Hình ảnh cô lung linh trong buổi hoàng hôn cho tôi xúc động. Phương ghé qua biếu tôi mấy cái bánh chưng để ăn Tết, nhân tiện hỏi tôi vài điều liên quan đến computer. Ánh mắt bật sáng hồn nhiên khi thắc mắc được giải đáp. Khuôn mặt rạng rỡ trẻ thơ như khi xưa được món quà mẹ đi chợ về. Tiếng nói líu lo lời cảm ơn. Tôi cảm thấy vui lây. Niềm vui chưa trọn. Ly nước chưa nhấm môi. Trong khoảnh khắc niềm vui của người mẹ đứt đoạn khi tiếng điện thoại con gọi. Tất cả bị bỏ lững. Đó là sự hy sinh của người mẹ. Không nói được thành lời, khó có thể diễn đạt bằng ngôn từ.

Tiếng cửa đóng sầm,

Chiếc xe vụt nhanh qua nhà,

Phương vẫy tay nhè nhẹ.

Phương rời nơi đây đã lâu, nhưng hình ảnh Phương, ý nghĩ về sự hy sinh của người mẹ vương vấn tôi cả buổi chiều hôm nay. Giờ trời sẫm tối, tôi ra ngoài như muốn tìm lại khung cảnh ban chiều vừa đánh mất. Ngọn đèn đường sáng hơn, lối đi trống trơn, khoảnh khắc trôi qua, hình ảnh Phương theo tốc độ ánh sáng cuốn hút không để lại tỳ vết. Trời trở lạnh. Gió thổi mạnh, lào xào qua khe lá, đong đưa tàng cây ẩn hiện in dấu trên đám cỏ vàng úa trong sân. Một ngày nữa qua đi. Có những khoảng thời gian thừa thải, trống trải, vô vị. Nhưng cũng có khoảnh khắc để lại trong lòng tôi vương vấn. Bước chân gấp rút của Phương ban chiều như còn in dấu theo từng tiếng điện thoại reo thôi thúc. Dáng nhỏ, mảnh khảnh trong chiếc áo trắng bay bay như dáng cò lặn lội bờ ruộng mà người xưa thường ví bà mẹ Việt Nam. Bởi tình thương con không tùy thuộc vào thời gian, không gian. Thời nào cũng có. Như hình ảnh người cha cực khổ để cho con được nên người. Hình ảnh người chiến sĩ VNCH hy sinh để bảo vệ lảnh thổ. Không có sự hy sinh nào to lớn hơn sự hy sinh nào, bởi tất cả đều phát sinh từ trái tim.

Hình ảnh Phương vào những ngày cận Tết làm tôi nhớ má vô cùng.

Dạo đó tôi còn nhỏ lắm, không rõ là bao nhiêu tuổi, nhưng biết trông ngóng, biết nhớ lúc vắng bóng má tôi, khi bà về quê để lo gạo thóc cho gia đình ăn Tết. Và kể từ sau ngày đưa Ông Táo về Trời, tôi trông má từng ngày. Tôi mỏi mắt theo dõi từng chiếc xe từ xa cho đến khi xe chạy khuất ngang nhà. Nỗi buồn dâng cao khi ngày Tết cận kề. Nỗi thất vọng tăng dần khi mỗi lần chiều xuống. Ngồi bên hè càng nhớ mẹ khi nhìn đàn gà con theo gà mẹ về chuồng. Tiếng kêu tíu tít của bầy gà con, tiếng kêu tục tục dẫn đường của gà mẹ, sao êm đềm, dễ thương lắm, ấm áp vô cùng. Dù muộn, nhưng rồi má cũng về kịp Tết. Tôi không đủ ngôn từ để viết lại nỗi vui ập đến như thác lũ. Và những giọt nước mắt hạnh phúc len lén chui khỏi lòng mình. Giờ này tôi không còn nhỏ nữa. Má tôi cũng đã về cõi Phật từ lâu. Nhưng mỗi lần nghĩ đến mẹ, tâm hồn trẻ thơ sống dậy hồn nhiên với những kỷ niệm không bao giờ già, không bao giờ chết.

Con cái nay đã lớn khôn, có đứa nên bề gia thất. Nhưng khi các con về thăm, mẹ nấu sẳn các món ăn con mình ưa thích. Mẹ vẫn lo cho con như ngày còn bé, dù mẹ nay đã già. Nếp nhăn trên trán, bên khóe mắt, dáng đi, giọng nói, không biết các con có nhận ra thật nhiều thay đổi. Nhưng tiếng cười của mẹ vẫn trong như pha lê, rộn ràng như tiếng pháo khi con cháu quấn quít trong nhà. Hạnh phúc làm tâm hồn mẹ bớt cằn cỗi trong khoảnh khắc, rồi ngày con ra đi mẹ lại trực diện đau buồn gậm nhấm đêm đêm. Khi xưa, tôi đã nhìn thấy ánh mắt mẹ tôi hiền như Phật, thật buồn mỗi lần tôi lại ra đi sau những ngày về phép. Dáng mẹ gầy gò, ngồi trên bộ ngựa gõ nhìn mông lung vào chỗ trống không, dặn dò khi tôi vác balô ra khỏi cửa. Tôi ôm vai mẹ từ biệt. Mẹ run run lấy chiếc khăn lau cổ trầu chậm mắt. Tôi biết mẹ đang nhìn theo từng bước chân khi dáng tôi xa dần.

Má tôi làm tròn thiên chức người mẹ. Như Phương, như nhà tôi, như các bà mẹ đã và đang làm như bổn phận mẹ lo cho con. Sự hy sinh không màng đền trả, to lớn tựa thái sơn, mênh mông như biển, cao thẳm như ánh sáng trong đêm soi đường cho con khỏi lạc lối. Chu kỳ trách nhiệm tái diễn, biến thiên theo thời gian, theo xã hội, nhưng bất biến vì đều xuất phát tự con tim. Thiên chức người mẹ không viết thành văn, không theo một công thức khoa học, không theo một phản ứng hóa học, không có chu trình hay quỹ đạo nào vạch sẳn. Nhưng những người mẹ đã hoàn tất tuyệt vời.

Tôi nhận thức được những điều này khi tuổi đời ngày càng chồng chất. Tôi thấm thía tình mẫu tử mẹ dành cho con thì cha mẹ không còn. Đứa con của Phương, con tôi, những đứa con cùng thế hệ hôm nay cũng như tôi xưa kia, khi đón nhận tình thương của cha mẹ dành cho như một điều đương nhiên ân hưởng. Tôi muốn viết điều này như sự hối lỗi, như tiếng chuông cảnh tỉnh những người trẻ đừng đi vào vết chân tôi đã đi. Con người ca tụng vẽ đẹp qua những bức hình chụp thiên nhiên, nhưng không có bức hình nào chụp được sự hy sinh cao cả tuyệt vời của người mẹ. Có chăng chỉ là những suy diễn của từng người khi nhìn bức tranh bà mẹ ôm con. Trong vũ trụ, không phải chỉ có con người, cầm thú trên trái đất này không thôi, mà thiên vạn hành tinh ngoài kia biết đâu chẳng có sự sống như chúng ta, và có hàng hà sa số sự hy sinh chưa hề ghi nhận. Nhiệm mầu thay, thời gian, không gian vô cùng như vậy mà vào thời điểm này, có người mẹ với tấm lòng bao la mà tôi được ân hưởng, mà tôi được thấy ở Phương, ở nhà tôi và ở các bà mẹ Việt Nam. Tôi cảm ơn những gì tôi có và xốn xang khi tất cả vụt mất trong khoảnh khắc.

*

**

Mùa Xuân đã qua, hoa xuân đã tàn.

Tuổi xuân của những bà mẹ cũng phai tàn theo thời gian.

Bây giờ Houston vào Hạ.

Khi liên tưởng đến người mẹ nhan sắc phai như cánh đồng vàng hoa mùa Xuân nay tàn tạ vào tiết trời nắng Hạ, tôi không thể không ghi lại hình ảnh “Cánh Đồng Vàng Hoa” tôi được dịp thưởng ngoạn mỗi độ Xuân về. Cánh đồng ở ngay cuối con đường nhỏ trong thành phố ồn ào, cho tôi cảm tưởng tươi mát mỗi khi có dịp lại xe qua đây. Cánh đồng vàng hoa dại, không tên, hay tại tôi không biết. Những nét đẹp không tên làm cuộc sống thêm thi vị. Mấy năm trời nay, tôi muốn viết về cánh đồng này để ghi lại nét đẹp bắt gặp bên đường cũng như trong đời. Tôi muốn ghi lại nét đẹp không tên nhuộm vàng đồng cỏ mà mùa Đông qua héo úa. Để lòng mình thật bình lặng khi viết về cánh đồng này vì nét đẹp thiên nhiên thu hút lòng tôi. Chỉ cơn gió thoảng cũng đủ lay động những cách hoa mơn man khi nắng sớm hay lúc hoàng hôn.

Có hôm tôi nhớ nhà, nghĩ đến sự hy sinh của mẹ, tôi dừng xe đi dạo trên đồng cỏ này khi chiều tắt nắng. Bóng đổ dài. Đi chân trần trên tấm thảm nhung mềm để cảm nhận sự mát lạnh dưới từng bước chân, như sự trìu mến ve vuốt trong vòng tay mẹ ngày nào. Cảm giác khoan khoái đón nhận ráng chiều êm ả của một ngày tàn mùa Hạ. Tôi thật sự quên nhọc nhằn, trở về nguyên trạng của con người bản thiện trời ban. Càng đi sâu vào cánh đồng hoang vàng hoa, càng có cảm tưởng trút hết muộn phiền trong cuộc sống. Quanh đây tĩnh lặng. Vây quanh bởi gió nhẹ và phấn hoa, nào ai thấy. Thật vậy có những thứ vô giá quanh mình nhưng chỉ cảm nhận mà thôi. Tôi muốn gạt bỏ khỏi gánh nặng oằn trở về cuộc sống bên mẹ vô tư như ngày xưa còn bé. Ganh đua, tiền tài, danh vọng, đố kỵ, dối trá và bao nhiêu thứ nữa đã thay đổi con người sau tiếng khóc oe oe chào đời. Muốn như vậy, nhưng có làm được hay không? Muốn có cuộc sống toàn bích nhưng thế nào để vừa lòng mình và thỏa mãn tha nhân. Muốn tìm lại tình yêu tao nhã nhưng đã bị đánh mất vì lòng ham muốn. Muốn tìm lại cuộc sống bình an đã đồng hành cùng tôi một khoảng đời. Thiên nhiên quả nhiệm mầu, làm quân bình cuộc sống, xoa dịu cuộc đời như những bước chân tôi êm ái trên thảm cánh đồng vàng hoa, như hạnh phúc ngày còn bên mẹ.

Giờ đây, tôi ước muốn đủ thứ, nhưng có được hay không còn tùy vào may rủi đời mình, hay lại chỉ nhặt nhạnh mảnh vụn trên đường chấp ghép thành bức tranh hạnh phúc. Tôi yêu mảnh vụn bắt gặp như người đi tìm đồng xu trong cát bằng máy dò tìm kim loại. Có phải tôi đang đi tìm nguồn nước trong cánh đồng khô như người da đỏ tìm nước bằng nhánh cây hình chữ “Y”! Nghĩa là tôi muốn tìm được viên ngọc bằng vận may, ngửa mặt lên trời cầu nguyện tìm được điều ước muốn. Và khi tìm gặp món quà mình cho là quý giá, chưa chắc đáng đồng xu với người khác. Cánh đồng vàng hoa là thứ quý hiếm mà tôi bắt gặp trong khoảnh khắc cuộc đời, thưởng thức chỉ mấy tháng Xuân trong bốn mùa trời cho, nhưng chắc gì người ta muốn nó tồn tại, bởi vì mảnh đất này sẽ đắt giá nếu mọc lên cao ốc. Cơn gió thoảng, từng cánh hoa nhẹ nhàng lay động, cựa mình gửi phấn hoa không sắc mầu mãi tít không gian. Nhớ lại, hơn nửa thế kỷ qua, trên chuyến tàu lên miền cao nguyên tôi thẩn thờ trước nét đẹp thiên nhiên trong sương mai. Rừng hoa dại tim tím, trắng nuốt, óng vàng từng mảng thảm bên đường rầy xe lửa vẫy tay chào đón. Từng cánh đồi sim như ai khéo phủ chiếc chăn tim tím mầu nhiệm. Thiên nhiên đẹp vô cùng. Văn minh cho nhân loại thăng hoa, khám phá bí ẩn tìm tàng trong vũ trụ, nhưng tàn phá gia sản thượng đế ban cho con người. Một mai, quả địa cầu này sẽ ra sao! Hay chỉ là một hành tinh khô cằn phát triển theo chiều cao, như nạm kim cương đẹp về đêm nhưng ngày không màu xanh lá, không nhuộm màu hoa, cho con người thưởng ngoạn.

*

**

Hình ảnh Phương lung linh vào Xuân.

Cánh đồng vàng hoa bên đường trải qua bốn mùa Xuân Hạ Thu Đông.

Hình ảnh mẹ tôi và mẹ các con tôi lung linh qua khói nhang.

Tâm trạng tôi mông lung vì những ý nghĩ vẫn vơ! Bắt đầu vào Xuân kéo dài đến Hạ. Từ hiện tại nhớ kỷ niệm xa xưa. Từ cánh đồng vàng hoa liên tưởng đến thiên nhiên nhiệm mầu như tình mẹ thương con. Tôi đi quá xa trong hành trình đời mình và quá sâu trong tiềm thức. Mệt nhọc như rớt vào giấc mơ trong đêm ngủ muộn. Tôi không ăn tối hôm nay. Xay mấy loại sinh tố uống thay buổi cơm chiều. Những trái cây xay nhuyễn cho tôi thêm sinh lực để sống qua đêm. Tạo vật nhiệm mầu, vật thể này chết, biến thể để vật thể khác được sinh tồn, bằng vào con người, bằng vào hiện tượng mà tôi được chứng kiến. Nhìn máy sinh tố theo sức chuyển động quanh trục tạo thành một lổ xoáy nghiền nát trái cây để cho tôi sức sống, cũng như black hole trong vũ trụ nghiền nát ánh sáng hay một thiên thể để cho một thiên thể khác ra đời. Như tình người mẹ cho con trong hành trình con người . . .

Phạm văn Hòa