Sau Cơn Bão

(Harvey, Aug 25-29, 2017)

Phạm Lâm Viên

(Tạp Chí Xây Dựng – Năm Thứ 34 – Số 872 – phát hành ngày 16-9-2017 tại Houston Texas)

Bão Harvey lẩn quẩn cả tuần vùng Vịnh Texas để lại thiệt hại nặng nề, việc cứu trợ mới bắt đầu thì nay bão Irma sau khi tàn phá vùng Caribbean đang tiến về Florida.

Trước khi viết về cứu trợ sau cơn bão Harvey tại Houston là nơi chúng ta cư ngụ; xin nói về bão Irma có thể là cơn bão lớn chưa từng viếng Hoa Kỳ, mặc dù trước đây bao nhiêu cơn bão đã gây thiệt hại nặng nề như Katrina (2005), và gần đây Sandy (2012).

So với Andrew (1992) tàn phá Florida, bão Irma lớn và mạnh gắp bội; tâm bão rộng 6 miles, tầm ảnh hưởng và độ lớn bằng cả tiểu bang Texas, hay nước Pháp. Và tiếp theo là José đang tiến về vùng Caribbean trở thành bão cấp 4. Bão Katia cấp 2 đang tiến vào đất liền phía Nam Mexico, gần biên giới Guatemala, nơi đây vừa bị động đất với địa chấn 8.1. Theo tin mới nhất, bão Irma thuộc loại lớn ngoại khổ và sức mạnh hút nước biển ở vùng Bahamas, làm bờ biển nước xuống thấp chưa từng xảy ra.

Thảm họa thiên tai! Dù biết rằng tháng Chín hàng năm là mùa bão tố ở vùng Vịnh, nhưng năm nay là lần đầu thiên tai liên tục xảy ra đánh phủ đầu cư dân trong vùng.

Nhân đây xin viết vài hàng về cách đặt tên cho con bão.

Cũng như đứa trẻ sanh ra đời phải có tên; vậy cũng nên biết tên bão do ai đặt, và từ đâu mà có. Theo National Oceanic and Asmospheric Administration thuộc US Department of Commerce, hiện nay trên địa cầu chia thành 6 vùng, mỗi vùng đều có lập danh sách tên bão riêng cho 6 năm liên tiếp. Như năm nay, 2017, tên các cơn bão được lấy trong danh sách 21 tên sau đây của vùng Đại Tây Dương, và sẽ được dùng lại vào năm 2023:

Arlene, Bret, Cindy, Don, Emily, Franklin, Gert, Harvey, Irma, Jose, Katia, Lee, Maria, Nate, Ophelia, Philippe, Rina, Sean, Tammy, Vince, Whitney.

“Hurricanes”, “cyclones” và “typhoons” đều có nghĩa là bão. Nhưng mỗi vùng gọi khác nhau.

“Hurricanes” được dùng ở vùng Đông Bắc Thái Bình Dương (ĐB/TBD) và vùng Đại Tây Dương (ĐTD).

“Cyclones” được dùng ở Vùng Tây Bắc Thái Bình Dương.

“Typhoons” được dùng ở vùng Nam Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương.

Cho đến đầu thập niên 1950, bão không có tên, mà chỉ được theo dõi bằng thứ tự xảy ra trong năm. Điều này gây khó khăn khi loan báo tình trạng bão như trường hợp năm nay có hai, ba con bão hoạt động cùng một lúc. Vì vậy, năm 1953 Hoa Kỳ bắt đầu dùng tên phụ nữ để đặt cho bão; đến năm 1978 tên nam giới được thêm vào danh sách tên bão.

Như vậy đến hôm nay vùng ĐB/TBD và ĐTD có 11 bão. Con số nhiều hơn dự đoán cho năm 2017. Tiên đoán bão tố và thời tiết khó đúng, bởi vậy nên mỗi khi có bão tố, các nhà tiên đoán khí tượng vẽ đường bão đi như một mớ bún, vậy nên có tên “spaghetti models”! Trước năm 75 ở Việt Nam, chúng ta có câu chế diễu các nhà khí tượng “Tiên đoán thời tiết . . . ngày hôm qua!”.

*

**

Dù bão Harvey đã trở về không số, nhưng việc cứu trợ, thống kê, tái thiết thì thật lâu dài. Hình ảnh thương tâm đăng tải trên mạng, chiếu trên TV, thuật trên radio, còn in đậm thật lâu trong lòng mỗi chúng ta. Hàng chục sinh mạng bị cơn bão cướp đi, như cảnh gia đình 6 người xe bị nước cuốn trôi, cảnh 5 người cứu bão bị điện giật chết . . . Nhà cửa bị hư hại còn sửa chửa được, nhưng sinh mạng con người thì thật là điều bất hạnh.

Nếu chúng ta không bị thiệt hại gì sau cơn bão là điều may vì nhờ bão tố tránh. Cứ nhìn sheetrock, mái lợp, thảm và các vật dụng xây dựng phế thải chất đống trước khu nhà bị ngập lụt, tự hỏi chừng nào công cuộc tái thiết mới hoàn tất? Từng căn nhà, từng khu phố, từng vùng phải kiên trì tái thiết; cũng như thời chiến tranh người lính VNCH kiên trì đuổi địch từ nhà, từ khu phố vào Tết Mậu Thân. Đây là lúc cần sự hợp tác của các cơ quan cứu trợ thiên tai như: FEMA, Red Cross, SBA (Small Business Administration), Texas workforce Commission / Unemployment, TX HHSC Food stamps / ONA Online News Assistance, TX phân bộ bảo hiểm gia cư . . .

Đây chỉ là một số. Ngoài ra các cơ quan thiện nguyện, cơ quan non-profit, cơ quan từ thiện, tôn giáo tại Houston và các nơi cần tiếp tay tiếp sức để sớm ổn định cuộc sống người dân. Sự hoạt động nhịp nhàng từ trung ương đến địa phương là điều tối yếu để thành công mà không phí phạm ngân quỹ cứu trợ.

Làm sao quên hình ảnh di tản bệnh nhân tại bệnh viện vùng Beaumont, di tản người già Nhà Dưỡng Lão vùng Port Arthur. Trực thăng lên xuống như con thoi. Cảnh cha mẹ chia tay con vừa mới sanh mà không biết có cơ hội gặp lại. Trực thăng cứu người bị nước cuốn bám vào cành cây. Các toán thiện nguyện do các cơ quan từ thiện, tôn giáo từ các tiểu bang khác đổ về giúp người thiên tai hoạn nạn, chia sẻ tình thương “lá lành đùm lá rách”. Hàng đoàn xe cơ giới từ các nơi về Houston giúp tại lập điện nước, hốt dọn vật liệu phế thải từ các vùng bị ảnh hưởng lụt lội. Hình ảnh 7 thanh niên gốc Mễ tự nguyện hăng say cứu trợ nạn nhân bão lụt, nhưng sau một ngày cứu lụt chỉ còn 2 sống sót nơi bệnh viện. Hình ảnh “dây người” kết hợp hàng chục cánh tay đủ dài để cứu tài xế bị nước cuốn.

(War: In this 03 Aug 1965 photo, an aged woman injured by a U.S.-Vietnamese air strike on a Buddist monastery 40 miles southeast of Saigon is carried to a hospital by airborne private Carl Champ of Furgitsville, West Virginia)

(Hurricane: Houston Police SWAT officer Daryl Hudeck carries Connie Pham and her 13-month-old son Aiden after rescuing them from their home surrounded by floodwaters from Tropical Storm Harvey Sunday, Aug. 27, 2017, in Houston. The remnants of Hurricane Harvey sent devastating floods pouring into Houston Sunday as rising water chased thousands of people to rooftops or higher ground. (AP Photo/David J. Phillip)

Xin để nguyên văn ghi chú 2 bức hình được chụp trong thời kỳ chiến tranh Việt Nam năm 1965, và trong cảnh cứu bão Harvey ở Houston năm 2017. Một sự trùng hợp ngẫu nhiên vì cả hai là người Việt, và thích thú được mọi người nhắc đến vì lòng nhân ái con người được lồng khung qua sức thu hút nghệ thuật.

*

* *

Bão Harvey đã gây thiệt hại nặng nề. Theo thống kê sơ khởi, từ Corpus Christi qua Houston hơn 450,000 người cần được trợ cấp, khoảng hơn 500,000 xe bị hư hỏng . . . . Hai Trung tâm Tạm trú chính, do Red Cross điều hành tại Georgia Brown Convention Center và Toyota Center chứa đến 10,000 người do City of Houston tổ chức; và sân football NRG do Harris County tổ chức.

Các nhà thờ Tin Lành cũng mở cửa đón nạn nhân bão. Chùa Liên Hoa, khu Bellaire Houston đã mở cửa rước và giúp nạn nhân người Việt, cứu trợ thực phẩm và nước uống cho những gia đình cần giúp đỡ.

Mọi thủ tục kê khai thiệt hại do cơn bảo gây ra được các văn phòng thiện nguyện giúp đỡ, trong đó có văn phòng Boat People SOS giúp người Việt trong các giấy tờ cần thiết khai nạp cho bảo hiểm và FEMA. Và theo bà Jannette Diep, Giám Đốc điều hành trụ sở này tại Houston cho biết cần nhiều năm để tái thiết, cũng như kỷ nghệ đánh cá tại vùng Gulf Coast đã phải mất nhiều năm sau trận bão Ike trước đây.

Tại các khu tiếp tế thức ăn và nước uống cho các thiện nguyện viên cứu bão, các nhà hàng, tư nhân cung cấp thức ăn nước uống. Nhà hàng KimSơn dù bị hư hỏng nhưng đã mở cửa góp phần vào việc cung cấp thực phẩm cho các nơi cứu trợ và những nạn nhân cơn bão.

Sự tái thiết tốn kém và thời gian. Ngân khoản chánh phủ Liên bang sẽ đóng vai trò quan trọng qua FEMA để tái thiết nơi bị bão tàn phá. Chính quyền địa phương và tiểu bang nếu biết xử dụng ngân khoản hữu hiệu chẳng những tái thiết thành phố và các vùng bị tàn phá tốt hơn, mà còn có cơ hội được các công ty lớn đầu tư, nhờ vào đánh thuế nhẹ và điều kiện dễ dàng cho hoạt động xí nghiệp. Điểm khác cũng cần lưu ý là kỷ nghệ lọc dầu có cơ hội phát hồi phục sau bão nhờ giá tăng dầu thô.

Tái thiết chịu ảnh hưởng dây chuyền từ các từ sản xuất, xây cất đến các dịch vụ phục vụ, nhân công . . . như đồng hồ chạy đúng giờ nhờ các cơ phận hoạt động nhịp nhàng ăn khớp. Tuy vậy, bất cứ việc điều hợp nào cũng sẽ có kẻ hở, mà các con kên-kên sẽ tìm đủ mọi cách, khoác đủ mọi lớp áo để thủ lợi. Bởi luôn luôn có những người giàu sống trên xương máu của kẻ khác nên là nạn nhân chúng ta phải cảnh giác đề phòng. Bằng chứng là giá chợ đen một xâu nước 12 chai hơn $40.00; vé phi cơ để thoát thân khỏi Miami tránh bão Irma hơn $1,000; các xe bảng số từ các tiểu bang khác đến sửa chửa nhà cửa cũng là điều đáng chú ý, vì theo kinh nghiệm nhiều nạn nhân thiên tai bị lường gạt.

Sự cứu trợ cần mọi sự đóng góp. Người Việt chúng ta, dù đóng góp khiêm nhường nhưng đã tự nguyện góp phần chia cơm xẻ áo. Nhiều gia đình người Việt đùm bọc bà con hàng xóm. Nhiều đoàn thể thanh thiếu niên hợp cùng cha ông cứu trợ, giúp đỡ các gia đình hoạn nạn như đoàn Thanh Thiếu Niên Đa Hiệu Võ Bị Đà Lạt đã tích cực trong các hoạt động cứu trợ nạn nhân Harvey, làm thế hệ cha ông hãnh diện. Có thể có nhiều hoạt động khác âm thầm mà chúng ta không được biết để tuyên dương. Hoặc giả trong cộng đồng đã và đang có kế hoạch cứu trợ nhưng âm thầm nên chúng ta không biết! Bởi đây là lúc chứng tỏ cho người dân biết là họ biết “chọn mặt gởi vàng”.

Chúng ta hẳn không quên trong quá khứ, có nhiều “chánh trị gia” xu thời đã kê khai thành tích làm lại đường sá khu Alief, nhưng thật sự công trình này đã được chuẩn thuận từ lâu; hoặc họ kê khai thành tích An sinh Giáo dục, mà thật sự không phải do họ đề xướng.

Bất cứ công việc nào cũng có bề trái của nó. Chúng ta chỉ mong các công tác cứu trợ lúc này như hình ảnh đồng xu không có mặt phải và mặt trái, bởi người thụ hưởng thấy sự hữu dụng của nó, và hãy đừng đánh giá thấp trình độ hiểu biết của người dân. Thu thập dữ kiện để tìm ra đường hướng phục vụ hữu hiệu là điều nên làm; trình bày dữ kiện thu thập được trước công luận là để bình phẩm xây dựng, khác với chỉ trích. Im lặng có thể là đồng ý, cũng có nghĩa bất hợp tác, mà cũng có nghĩa là chán lắm hết thuốc chữa! Bởi vậy biết lắng nghe, biết hợp quần là biết tìm chất liệu để thành công.

Bài viết gói ghém trong vài trang giấy không thể nào ghi hết những hình ảnh thương tâm, tàn phá do cơn bão, không thể nào diễn tả hết tâm trạng của nạn nhân, bởi thiên tai thật khôn lường. Hãy đừng dùng thiên tai để làm lợi cho bản thân, đừng dùng thiên tai để quảng bá sự kỳ thị chia rẽ; như ông truyền giáo trên radio tên Rick Wiles cho rằng Houston chìm trong bão lụt vì lá cờ của nhóm LGBTQ (Lesbian-Gay-Bisexsual-Transgender-Queer) là rainbow mang mưa gió bất hạnh đến Houston; hay Mục sư quá khích Kevin Swanson cho rằng lũ lục tại Houston, là do hậu quả cơ quan lập pháp Texas không ra được luật cấm người chuyển giới tính dùng nhà vệ sinh công cộng, chỉ định cho phái nam phái nữ; và bởi Houston có bà Thị Trưởng đồng tính Annise Parker vừa hết nhiệm kỳ năm 2016.

Họ đã lợi dụng lòng tin của tín hữu, lợi dụng thiên chức, lợi dụng phương tiện truyền thông, lợi dụng quyền tự do ngôn luận (*) để đầu độc quần chúng đang trong lúc đau khổ thiên tai.

*

**

Trong chiến tranh Việt Nam có cuốn sách mang tên “Vietnam’s Forgotten Army - Heroism and Betrayal in the ARVN” đưa lên hình ảnh tương phản của người anh hùng và kẻ phản bội trong QLVNCH, mà tôi được quen biết với một trong hai nhân vật này. “Sau Cơn Bão” Harvey, theo các tin tức loan truyền cũng có hai nhân vật tên tuổi Hoa Kỳ tại Houston, là hai hình ảnh tương phản, xin kể lại để đọc giả thẩm định:

1) “Mattress Mack” ai trong chúng ta đều biết về cách quảng cáo “Save You Money”, tên thật là Jim McIngvale, 66 tuổi, là chủ nhân Gallery Furniture. Khi cơn bão bắt đầu hoành hành ông đã biến cơ sở thương mại 100,000 sf. thành trung tâm cho người tị nạn bão cần nơi tạm trú, và cung cấp nhu cầu thiết yếu kể cả việc để họ xử dụng furnitures trưng bày. Có người lo ngại vì các furnitures còn mới nguyên. Anh vui vẻ giải thích đây là những thứ hàng làm ra là để nằm, ngồi thì cứ nằm ngồi khi cần, rồi sẽ tính sau!

“Matress Mack” là khuôn mặt quen thuộc, đã từng bỏ ra hàng trăm ngàn dollars mua những con gia súc về Nhất trong các cuộc thi do Houston Rodeo để cấp học bổng cho học sinh. Anh thuộc gia đình nghèo buôn bán, khởi đầu cơ nghiệp với tài sản $5,000; chạy hàng từ xe 18 bánh đậu ở bãi đậu xe công cộng. Sau đó đến định cư tại Houston. Nhờ lòng tin và tính cần cù anh thành công trên thương trường. Từ đó anh là khuôn mặt quen thuộc trong các công tác thiện nguyện, cứu trợ và cấp học bỗng cho học sinh qua tổ chức Houston Rodeo.

Những người yêu mến anh gần đây đã lập kiến nghị (petition) trên “change.org” gần được 200,000 chữ ký đề nghị “Mattress Mack Day” để tri ân anh trong việc cứu trợ sau bão Harvey. Đây là nguyên văn câu nói để đời: “My faith defines me. It’s who I am,” “How am I going to let my people drown? It’s as simple as that. I’m not going to let my people drown.”

2) Televangelist (nhà truyền giảng trên TV) Joel Osteen, sanh năm 1963, thừa hưởng LakeWood Church ở Houston để nối nghiệp cha ông. Giảng đường có hơn 16,000 chỗ ngồi và trung bình mỗi cuối tuần có khoảng 40 đến 50 ngàn người tham dự. Được hỏi tại sao không ra tay cứu người hoạn nạn, ông cho biết lý do an toàn và hơn nữa thành phố Houston đã không yêu cầu.

Có lẽ vì câu trả lời này mà cuối tuần qua, sau cơn bão Harvey chỉ có khoảng 2,000 người đến cầu nguyện tại giảng đường của ông.

Riêng tôi cách nay mấy năm, một hôm tình cờ nghe ông thuyết giảng cây dừa kiểng không ngã vì gió bão, nhờ đó sức chịu đựng, dẽo dai và bền bĩ hơn. Con người cũng vậy đừng để trở ngại làm chùn bước, vấp ngã chỉ là thử thách để rồi tiến tới chiến thắng.

Đó là điều làm con người khác hơn các sinh vật khác, như Pascal nói ‘Con người là một cây sậy nhưng là cây sậy có tư tưởng’. Và sau đó tôi thích nghe ông thuyết giảng Chủ nhật trên đài TV/CBS!

Cơn bão đã qua, Houston đang trên thời kỳ cứu trợ và tái thiết. Đường đi còn dài cần kiên trì, với từng viên gạch miệt mài xây dựng những gì đổ vỡ. Đường đi còn dài để an sinh xã hội tiếp tục giúp đỡ người cần được giúp. Hành động sẽ nói thay ta, lòng tốt sẽ được tôn vinh, và tình thương là liều thuốc nhiệm mầu xoa dịu niềm đau của nhân loại.

Quý vị là nạn nhân bão Harvey, để thủ tục cứu trợ được suông sẻ, hãy tìm tài liệu nơi FEMA.gov. Các điều cần lưu ý khi khai báo như thời gian hạn định để khai báo, thủ tục khiếu nại, chứng từ và biên nhận chi phí sửa chửa, hình ảnh hư hỏng, thất nghiệp do bão gây ra, phương tiện cư trú tạm thời, An sinh xã hội welfare, food stamps, y khoa . . . .

Trong khuôn khổ bài báo không thể nào liệt kê hết. Xin kèm theo đây các số điện thoại phòng khi cần:

• TX HHSC (Food stamps) 1-877-541-7905, *2-1-1

• TX Dept. of Insurance 1-800-252-3439

• TX Workforce Commission (Unemployment) 1-800-939-6631

• FEMA Customer Support 1-800-621-3362

• TX HHSC (ONA Assistance) 1-800-582-5233

Chúc bà con đồng hương được vạn sự may mắn trên đường tái thiết, an sinh và sức khỏe, và xin cùng cầu nguyện cho đồng hương chúng ta trên đường tiến của bão Irma.

Phạm Lâm Viên